[#39077] Nils Kaldhussæter og Gunhild Lund frå Skjåk?

[Gjest Atle Brandsar]

I mine notat står det at Gunhild Guttormsdotter Lund, f. 1744 var gift med ein Nils Kaldhussæter, Nordal pr.gj. Sunnmøre...Eg fann Nils i Ekstraskatten for Norddal 1762: Lenke men ein ser her at kona hans heiter Anna... Kan han ha vore gift tidlegare eller seinare med Gunhild?

[Gjest Martin Aarskog]

Ifølge bygdebøkene for Nordal var Nils Olson Giære (på Kaldhussæter bnr 1) 1716-1786 gift første gang 1948 med Anna Andersd. Aarset (1705-1783) og gift andre gang 1784 med Gunnhild Guttormsd. Lund. Han hadde i første ekteskap datteren Anna 1750-1825.

[Gjest Atle Brandsar]

Tusen takk! Du er ein reddande engel! Let Gunnhild og Nils born etter seg?

[Gjest Martin Aarskog]

Det var ingen barn i andre ekteskap.

[Gjest Atle Brandsar]

Veit du kva tid Gunhild døydde?

[Gjest Atle Brandsar]

Er Nils fødd på 'Giære' og gardbrukar på Kaldhussæter? Kva er dagens rettsskrivingsform for desse to gardnamna?

[Gjest Erik Døving]

'Giære' er vel det same som dagens 'Gjerde'. Gjerde er eit mykje brukt stadnamn i Norddal, men det er berre Gjerde i Valldal som har dette som gards- eller grendenamn. Eg tippar derfor at Nils kom frå Valldal og busette seg i Tafjorden. Eg har Ætteboka heime og granske dette nærmare dersom du er interessert, men for Norddal er det lite opplysningar før 1700.Kaldhussæter er nokre gardar i ein fjelldal i Tafjorden. I dag er det kraftverk og turisthytte der oppe. Av kartet vil du sjå at Ottadalen og Sjåk er nær nabo til Kaldhussætra.

[Gjest Atle Brandsar]

Ja, om du vil sjekke opp dette, hadde jo det vore suverent!Ja, såg dette på kartet, men var ikkje klår over det, takk for opplysinga!

[Gjest Erik Døving]

Dette tar dessverre litt tid, ha tolmod!

[Gjest Atle Brandsar]

Jajaja...har all verdas tid ;-)

[Gjest Erik Døving]

Eg fann ingen Nils under Gjerde i Valldal, heller ikkje under Omenås eller Kaldhusdal.Gjerde er jo eit vanleg namn, sjølv om det i Norddal berre er ein gard (grend) med namnet. Fleire stader heiter det Gjerde (Jære) som namn på bruk innan ei grend, f.eks. Døvingsgjerde eller Hatlestadgjerde. Men heller ikkje under desse gardane fann eg spor av denne Nils.På Stranda heiter det vel også Gjerde. Kanskje heiter det Gjerde i Sjåk?

[Gjest Atle Brandsar]

Jaudå, det finst bruk i Skjåk som heiter Gjerdet:Halvorsgjerdet FT 1900: [url="http://digitalarkivet.uib.no/cgi-win/webcens.exe?slag=visbase&filnamn=f00513&gardpostnr=84&merk=84#ovre>Lenke FT 1875: LenkeGjerdet FT 1900: Lenke FT 1875: Lenke FT 1865: LenkeSøre Gjerdet FT 1900: Lenke FT 1875: LenkeNørdre Gjerdet FT 1900: Lenke FT 1875: Lenke FT 1865: LenkeNygjerdet FT 1900:

[Gjest Atle Brandsar]

Uviss om FT 1865 & 1875 passar saman med FT 1900 på Nørdre Gjerdet, men eg plasserte det der i fyrste omgang...

[Gjest Tor Myklebust]

Niels Olsen Giere vart trulova med Anna Andersdtr Aarset 28. april 1748. Forlovarar var Arne Øyene og Peder Kaldhusdal. Dei vart gifte 6. januar 1749. Då dottera Anna vart døypt 26. juli 1750 er Nils kalla Niels Rødalen. Fadderar var Sølfest Rødalen, Elling Olsen Va?? og Ingeborg Vatne. Gardsnamnet til Elling Olsen er overskrive slik at det er uleseleg, men det kan stå Vatne på han også. Vatne vart tidvis brukt som eit anna namn på Heimste Rødal. Kanskje kan desse namna gi eit spor på kvar Nils Olsen kom frå? Elling Olsen kan ha vore ein bror? Sjølv om Nils ikkje er nemnd på Gjerde i bygdeboka kan han ha vore derifrå. Han er fødd før vi har kyrkjebøker for Norddal og einaste kjende tilknytning han kan ha til Gjerde er nettopp gardsnamnet ved truloving/ekteskap.I manntalet til ekstraskatten i 1762 finn eg desse personane:Arne Øyene: [url="http://digitalarkivet.uib.no/cgi-win/webcens.exe?slag=visbase&filnamn=GP1524&gardpostnr=520&merk=520#ovre>Lenke ; Peder Kaldhusdal: Lenke ; Sølfest Rødalen: Lenke ; Elling Olsen Vatne? og Ingeborg Vatne:

[Gjest Atle Brandsar]

...og sidan einaste tilknytinga til Giere-namnet, så er det kanskje like truleg at han berre budde der medan han vart trulova?

[Gjest Erik Døving]

På den tida var jo etternamn ustabile greier, meir som ei adresse å rekne. Kanskje Elling Olsen var ein bror og kanskje kom Nils frå Heimste Rødal (Vatne)?Eg kan bla litt meir i Ætteboka, sjølv om eg tvilar på at det er meir å hente der.

[Gjest Erik Døving]

Til TorDersom eg forstår utskrifta frå manntalet rett var Elling Olsen gift med Inger og dei bodde hos Ole (proprietair) og Ingeborg (hustrue) Rødal. Kanskje foreldra til ELling i og med han skreiv Olsen, eller kanskje ELling berre var dreng ('andre hos sig havende folk') og heller ikkje gift med Inger.

[Gjest Erik Døving]

Til TorEg ser at i manntalet frå 1762 var Niels oppført på bruksnr 2. På bruknr 1 er det Joachim oppført med merknaden 'proprietair gods'. Betyr dette at Joachim var leiglending medan Niels ikkje var det, eller omvendt?

[Gjest Tor Myklebust]

Til ErikPå Heimste Rødal i 1762 er Ole og Ingeborg brukarar og leiglendingar. Garden er proprietærgods, men eigaren er ikkje namngjeven. Dette var gammalt Giskegods men eg har ikkje føre meg no kven som stod som eigar på dette tidspunktet. Elling og Inger står under rubrikken ”andre hos sig havende folk”. Dei er nok ikkje tenarar for dei står i eigen rubrikk. Der er også ein eigen rubrikk for ”Huusmænd og Inderster med deris børn”. Det synest som om ”andre hos sig havende folk” er ein sekkepost for folk som var på garden og som ikkje passa inn i nokon av dei andre rubrikkane. I kyrkjeboka finn eg eit giftemål 3 s. e. T. 1757 mellom Elling Olsen Hemre Rødal og Ingeri Knudsdtr Rødal. Men om Elling Olsen er son til Ole på Heimste Rødal eller eventuelt faren som giftar seg på nytt, seier korkje kyrkjeboka eller manntalet noko om.På Kaldhussæter er der 2 brukarar i 1762, Joachim og Niels. Bruksnummeret viser berre til rekkefølgja brukarane er nemnde i og har ikkje noko med seinare bruksnummereringar å gjere. Garden er propritærgods, gammalt Giskegods, slik at begge brukarane er leiglendingar. Opplysinga om type gods er knytt til garden og ikkje til brukarane. Eg ser i ettertid at eg kanskje burde ha knytta type gods til alle brukarane på garden. Problemet då ville ha vore på gardar med kombinasjonar av fleire godstypar. T.d. på gardar med både sjølveigargods og propritærgods. Då ville alle brukarane ha sett ut som dei dels var sjølveigarar og dels leiglendingar. Medan manntalet ikkje seier noko om fordelinga. Kanskje var berre eine brukaren sjølveigar medan dei andre var leiglendingar.Tilbake til Niels Olsen Giere. I dei aller fleste tilfelle brukar gardsnamnet ved giftemålet å vise til heimgarden til personen. Eg ville ha sett om der var ein Ole på Gjerde i passande alder kring 1720 og om det i så fall var muleg å nøste seg vidare derifrå. Problemet med gardsnamnet Gjerde er at det er mykje nytta som kallenamn på andre gardar.

[Gjest Atle Brandsar]

Om nokon veit kva for gardar som Gjerde er eit kallenamn på, så vert no det heile mykje lettare for den som har kjeldene og lokalkunnskapen...

[Gjest Erik Døving]

Til TorTakk for nyttige opplysningar om tolking av desse manntala.Eit spørsmål til dette med 'andre hos sig havende folk'. Dersom dette ikkje var barn eller foreldre og heller ikkje tenestefolk: Kunne det vere leigebuarar eller kanskje heimlause (som gardbrukarane tok seg av som ledd i ei frivillig velferdsordning)?

[Gjest Atle Brandsar]

Er det legdslem du meiner?

[Gjest Tor Myklebust]

Til Erik'Andre hos sig havende folk' kunne vere foreldre og også syskjen. For å kunne identifisere slike personar, som oftast berre er nemnde med førenamn, må ein kombinere med andre opplysingar. For Sunnylven, som eg kjenner best, ser eg at det ofte er foreldre som har overlete jorda til neste generasjon og som no sit som kårfolk. Men det kunne óg vere ugifte syskjen, ei ugift tante eller ein onkel som hadde opphald på garden. Eller kårfolk som brukaren har 'arva' etter førre brukaren. Og legdslemer som du nemner.Dersom du gjer eit søk på eit av manntala og først søkjer etter STATUS 'børjar på' ANDRE ... , og dernest MERKNAD 'alle termar' får du opp merknader, eller 'Particulære Erindringer' som det heiter i originalen, på ein del av dei med status 'andre hos sig...'

[Gjest Atle Brandsar]

Nokon som veit/kan finna kva tid Gunhild døydde?

[Gjest Erik Døving]

til TorTusen takk for oppklarande informasjon.