[#70971] Ny stadnamnlov - ei varsla katastrofe

[Gjest Ivar S. Ertesvåg]

Finn (71): 'ein del av instruksen....' Kven hadde laga denne instruksen - og på kva grunnlag?Og kvifor er denne 'fasiten' fasit?

[Gjest Finn Oldervik]

Aase (76). For å svara på det siste først, så har eg gjeve deg løysinga med å ta med den t-en sjølv om han er stum. Tonefallet i ordet seier nemleg at han skal vera der. Nokon musikar er eg ikkje, så om eg kan svara deg på første spørsmålet er tvilsamt. Eg ville ha sagt at han verken er fallande eller stigande.Ivar (76). No er det sikkert 15 år sidan eg hadde dette oppdraget som eg fekk i lag med nokre andre, frå Aure kommune. Dei hadde vorte førspurt av Statens kartverk om å få ein slik lokal gjennomgang. Instruksen kom dermed truleg frå sistnemnde etat, og eg gissar at det var dei såkalla namnekonsulentane som som hadde laga instruksane for kartverket. Elles finn eg ein slik instruks naturleg ut frå at namna skal leggjast nærast muleg opp til talemålet.

[Gjest Aase R Sæther]

Eg må vel kanskje forklare for dei som ikkje har dativ i talemålet sitt kva eg er ute etter.Sett at du har eit hankjønnsord - EIN SLETT. Er du allereie komen på staden, vil du seie at du er på SLETTA, med fallande tonelag.Eller kanskje du har eit inkjekjønnsord - EIT SLETT. Er du komen dit, vil du seie ar du er på SLETTA, med stigande tonelag.Skulle det vere hokjønn - EI SLETTE, vil du seie at du er på SLETTENE, som altså er dativ, ikkje fleirtal.Festleg, ikkje sant?

[Gjest Finn Oldervik]

Gløymde å svara på siste spørsmålet til Ivar. Slik det var tidlegare, så var ikkje eldre folk påvirka i nemnande grad av skriftbiletet. Dei sa namna slik dei hadde fått dei overlevert frå gamalt. Difor hadde dei fasiten på kva som var den mest opphavlege talemåten. Dette veit vel alle som har prøvd seg på namneinnsamling ein eller annan stad i landet vårt.

[Gjest Finn Oldervik]

Greitt Aase, eg ville nok sagt nokre av orda på ein annan måte på mi dialekt, utan at det har noko å seia for oppgåva. Spørsmålet er kva du vil seia om dei tre orda (kjønna) du nemner om du ikkje er på staden, men skal dit. Hokjønnsordet ei slette har du vel alt forkasta?

[Gjest Ivar S. Ertesvåg]

Finn (77): No nærmar vi oss noko... Du har tydelegvis fått inntrykket av at 'namna skal leggjast nærast muleg opp til talemålet'. Det er langt på veg slik namnekonsulentane vil det skal vere. Men det er IKKJE slik regelverket er. Det andre er at slike 'gjennomgangar', som ofte kom etter tilskunding frå namnekonsulentar (eller tidlegare studentar som hadde fått seg ein kommunal jobb), faktisk langt på veg var i strid med føresetnadene for Stadnamnlova (proposisjonen, instillinga, ordskifta og vedtaka).(79): Underleg då at det er om lag 50 år sidan Per Hovda (namnekonsulent) klaga over kor påverka folk (også eldre) kunne vere av skriftformer.... Det du skriv er lagt til grunn for mykje innsamlingsarbeid. Men det er ein føresetnad som er om lag umogeleg å verifisere empirisk. Eg har inntrykk av at mange namnetilrådingar er gjevne på temmeleg spinkelt data-grunnlag.(72 ofl): Først må du seie kvar i landet dette er (kva dialekt) - men det er vel på Nordmøre? (Golma i Aure, tenkjer eg....). No er ikkje eg heilt stø i nordmørsk grammatikk, men det ser ut som eit inkjekjønnsord: eit slett(e?), bf. slettet - akk, bf: slettet - dativ, bf. sletta; stemmer det? Det må vel ha med 'slått' å gjere, altså ein stad der ein slår gras, ein slåtteteig.Men kva var problemet her? Normeringa av ordet ei/eit sle/ætt(e) er så svak/tvetydig at det er rom for fleire former.

[Gjest Finn Oldervik]

Sei meg Ivar, har du prøvd deg på namneinnsamling, inkludert lydbandopptak der du gjennom ein samtale skulle 'lura' intervjuobjektet til å seia stadnamnet på ein mest muleg naturleg måte?Når det gjeld gardnamna, så spurde vistnok O. Rygh vernepliktige soldatar om korleis dei uttala dei ymse gardsnamna. Dette var vel rundt 1910. Korvidt Rygh fekk sætande svar frå soldatane veit vi jo ikkje, men ein må jo ha lov å tru at i dei fleste tilfelle så var uttalen slik han skulle vera.I § 4 i regelverker står m.a. ; 'Dersom ikkje anna er fastsett i denne lova, skal det ved fastsetjing av skrivemåten av stadnamn takast utgangspunkt i den nedervde lokale uttalen. Skrivemåten skal følgje gjeldande rettskrivingsprinsipp for norsk og samisk'.Dette viser at utgangspunktet skal vera den nedervde lokale uttalen, så eg skjønar ikkje den nedlatande tonen du tek i innleiinga av innlegg (81). At det skal tilpassast gjeldande rettskriving har vi jo vore gjennom før i debatten, utan at det treng å gjentakast i kvart einaste innlegg.Dialekta mi er aurgjeldsk. Golma ligg på Tustna og det er ganske stor forskjell på tustnamålet og aurgjeldmålet. Eg har med andre ord ingenting med ordføraren i Aure å gjera anna enn at eg er tremenningen hennar.Når det gjeld det aktuelle namnet, så står det i dag Sletta på kartet. Uttalen er elles Slætta med æ-lyd. Slætt er eit namn som truleg finst over store deler av av Noreg og då oftast i samansette ord. Kva burde det ha stått etter gjeldande rettskriving om den opphavelege tydinga skulle ha kome fram gjennom namnet?

[Gjest Ivar S. Ertesvåg]

(82) ... nei, det (namneinnsamling osv.) har eg ikkje. Kvifor skulle eg det? Og kva har det med saka å gjere?Oluf Rygh samla inn namn på 1880-talet (før 1886). Og du har rett i at vi ikkje veit kor gode opplysningar han fekk. Kanskje snakka han med Aurgjeldingar om namn i Tustna - eller med tustningar om namn i Aure? Det veit vi ikkje noko om. Ikkje kor mange han snakka med heller, eller om han snakka med folk sjølv eller hadde medhjelparar.Kva meiner du med 'den nedlatande tonen'?Eg reknar med du ser skilnaden mellom 'nærast muleg opp til talemålet' og 'ta utgangspunkt i'. Rettskrivinga sa eg vel ikkje noko om (før eg kom til det konkrete dømet, som det var du som kom med).Om det konkrete namnet (og staden) veit eg ikkje stort meir enn du har sagt her - og tolkinga var ei gissing frå mi side som svar på spørsmålet ditt. Dersom tolking gjev meining, er 'slætte f2' (grasmark, av slått) og 'slåtte f2' (=slætte) to innførsler i Nynorskordboka og kunne vere alternativ. I Norsk Ordbok 2014 står i tillegg 'slætte n'. Eg foreslo som svar på spørsmålet ditt at den lokale grunnforma kunne vere 'slett n' eller 'slette n' (evt. med -æ-). Både fordi rettskrivinga ikkje er eintydig og fordi regelverket opnar for at ein ikkje treng følgje rettskrivinga absolutt, vert det fleire alternativ å velje mellom. Så må ein høyre kva partane i saka, særleg eigar/brukar, meiner. Ut frå saksframlegg og ordskifte på tinget, skulle ein ikkje gjere noko med namn alle partar er nøgde med. Vart det gjort noko med dette namnet ved den lokale gjennomgangen? dvs stod det noko anna på kartet før?

[Gjest Finn Oldervik]

Når eg spurde om du hade vore med på namneinnsamling, så var det fordi at ein ved hjelp av ein særskild intervjuteknikk kunne få dei gamle til å seia namna slik dei verkeleg hadde høyrd dei frå gamalt. Om du spurde dei rett ut, så tilpassa dei seg ofte skrivemåten i mykje større grad. Dvs. dei sa namnet slik dei helst trudde at intervjuaren ville ha det. Bl.a. på 1980-talet vart det samla store mengder stadnamn i landet vårt, og om arbeidet er utført skikkeleg, så skal det også vera lydbandopptak av gamle menneske som uttalar namnet. Også dette materialet er sikkert av ulik kvalitet, men kan henda var det deler av dette som gjorde at namnekonsulentane hadde ei liste klar for det området på Sunnmøre som du nemner i innlegg (68). Ein annan årsak var at det skulle lagast eit nytt opplag av 711-serien av kart. Dette vart trykt i 1992.Når det gjeld Aure kommune, så kom det ei oppmoding frå Statens kartverk om at ei kommunal nemnd burde ta ein gjennomgang av stadnamna på ymse kartblad av 711-serien. Bakgrunnen var altså at det skulle trykkjast eit nytt opplag av serien. Diverre var Aure så sein med å utnemna ein namnekommite at kartet alt var gått i trykken då endringsframlegga kom. Slik står alle namn uendre frå det gamle med sine mange feil. Det er altså ikkje slik som du prøvar å få det til at det var ein eller annan student som krevde ein gjennomgang av stadnamna i Aure.Det eg oppfattar som ein nedlatande tone er det ein finn m.m. i denne setninga di 'No nærmar vi oss noko... Du har tydelegvis fått inntrykket av at 'namna skal leggjast nærast muleg opp til talemålet'. Det er langt på veg slik namnekonsulentane vil det skal vere. Men det er IKKJE slik regelverket er'. Paragraf 4 som eg siterer i det forrige innlegget mitt seier vel at det nettopp er slik det er.Når det gjeld det konkrete tilfellet, så kan det ikkje vera tvil om at det er inkjekjønnsordet, eit SLÆTT som er det stymologiske utgangspunktet for ordet. Det viser jo den lokale bruken. Bøyingsframlegget ditt i innlegg (81) stemmer på ein prikk. Hadde det til dømes vore det linne hokjønnsordet ei slette som hadde vore stammen, så ville vi ha sagt slettå i bunden form eintal; ei slette, bf. slettå - akk, bf: slettå - dativ, bf. slettå(i)nn.Inkjekjønnsordet eit slætt tyder rett og slett ein stad dei slo i gamle dager, og det gjorde dei meir eller mindre over alt. Studer kommunale økokart, eller 711-serien for den del og sjå kor mange stadnamn som endar på slettet/slættet. Markaslåtten har sett sine spor og minna om denne tradisjonsrike utmarksnæringa lever i dag berre i namna. Difor er det særs viktig at desse namna vert skrive på ein måte som fjernar all tvil om opphavet.Etter mi meining burde difor det som i dag vert skrive som Sletta ha vorte endra til Slættet. Æ-en markerer omlyden i gjerningsordet, å slå - slær. Om Sletta får stå, så vil det utan tvil verta oppfatta som bunden form eintal av hokjønnsordet, ei slette.Om nokon skulle vera i tvil, så er eg ikkje namnekonsulent, men berre ein svært interessert amatør når det gjeld desse spørsmåla.

[Gjest Tore Hermundsson Vigerust]

Angående Oluf Ryghs innsamling av uttaleformer: jeg har hørt (for 30 år siden, av ansatte ved NHKI) at O Rygh reiste omkring på moene (militærleirene) og intervjuet soldatene, gruppevis.

[Gjest Ola Ljødal]

Tore S. Falch (57) besværer seg over en h i gårds- og stedsnavnet Langseth i Eidsvoll. En h er etter min mening en likeverdig bokstav med alle andre - han har selv en h i sitt navn (hva skal den der å gjøre?), til og med en c. Fyssjom! Folk som har dette Langseth-navnet i Eidsvoll, bruker h'en, noen til glede, andre altså til ergrelse. Jeg syntes det var mer komisk å se for noen år siden en veiviser på Bergshøgda (Bærrsjhøggda) i Furnes som viste navnet JEVANOL. En ukjent som ikke visste at dette hadde med en tykk l å gjøre, ville selvsagt lese ordet helt feilaktig. Skiltet ble senere erstattet med JEVANORD som samsvarer bedre med uttalen. Et gårdsnavn her i Ringsaker er Fugleseng. Bygdas folk sier FUSSJE. Skal dette navnet opp på et kart også? I Eidsvoll heter en gård Ulvin. Bygdeuttalen er Ålvi. Skal dette være et kartnavn? En fremmed kan umulig ane at Ålvi er det samme som Ulvin! Skal man, så skal man vel tilbake til de gammelnnorske formene? - eller skal bygdeuttalen råde? Noen gårdsnavn navn jeg kjenner til i Eidsvoll: Båtshaug heter på bygdemålet BÅSSU - gammelnorsk visstnok BOTSHAUGR - navneopphavet er usikkert. Mitt eget navn er i bygda JØEL eller JØ'ØL (tykk l), Lyudalr på gammelnorsk, Brustad = Brøssta på bygdemål, Brautastadir på gammelnorsk. Dokken heter i bygda Døkje - gammelnorsk Dokkin, Skovset = Skåffsutt på bygdemålet, Skoptasetr på gammelnorsk, Tansem = Tannsomm og Thorrsheimr, Blakkisrud = Blekkesju, Blåkinnsrud osv. Navnetradisjonene er da så godt kjent og dokumentert av bl.a. Rygh og utallige slekts og bygdehistoriebøker, at det kan ikke være av redsel for at navnene skal gå tapt at de på død og liv skal stå på et kart! Jeg håper navnekonsulentene ikke for fremtiden er innstilt på flere bisarre påfunn.

[Gjest Ivar S. Ertesvåg]

Tore (85): Folket ved NHKI hadde kanskje lest 'Forord og Indledning' til 'Norske Gaardnavne', http://www.dokpro.uio.no/rygh_ng/innledning.txt (søk etter 'seminar' så finn du det aktuelle avsnittet)Finn (84): I matriklane 1886 og (utkast) 1950 står 'Slettet', men det står ein del namneformer der som elles ikkje er brukte. Eg vil tru at du har rett om opphavet, men eg ser ikkje heilt korleis ein skal dokumentere det sikkert. Eit spørsmål kan vere om folk (utanom spesielt språkinteresserte) oppfattar det slik, eller om mange oppfattar det som Sletta (av 'ei slette': jamn flate). I så fall kan ein argumentere for at staden har skifta namn. Slikt har skjedd før. I ei slik drøfting må ein ta stilling til kor utbreidd og kor gammal ei slik oppfatning er. Og det kan vere andre omsyn å ta i det eine, konkrete tilfellet.

[Gjest Ivar S. Ertesvåg]

Finn (84 - første delen): Det teoretiske grunnlaget for namneinnsamlinga på 1980 (og 90-talet) er gjeve i ein rapport frå Møreforsking og seinare i ei bok, begge med Peter Hallaraker som forfattar. (ja, eg har lese begge...) Eg har sett mange tilrådingar, mellom anna dei to listene eg nemnde. Men eg trur ikkje eg i noko tilfelle har sett at det har vore vist til grunnlagsdata innsamla etter denne metodikken. Og grunnlaget for ei tilråding skal vere med i tilrådinga. I mange tilfelle har dei ikkje meir enn Rygh sine data.Å dokumentere uttaleformer er krevjande. Ein ting er kva ein person, eller eit avgrensa tal personar, seier. Dette kan dokumenterast etter metoden du viser til. Men kva så? Det kan vere andre uttaleformer i bruk. Forskriftene spør også om kva som har vore ”vanleg” og kor lenge dette har vart. Det kan ein vanskeleg gje sikre svar på.Når ein har usikkert grunnlag, kan ein ikkje setje fram sikre påstandar om opphav, ”nedervd” og ”vanleg” uttale. Eg har som sagt ikkje sett ei tilråding basert på data innsamla etter vitskaplege metodar. Samstundes har eg sett få (eller ingen?) tilrådingar der namnekonsulentane har gjeve rom for tvil om kva som er 'nedervd' og 'vanleg'. Og eg har sett retorikk som er langt meir 'nedlatande' overfor andre synspunkt enn det du kan greie å lese ut av mine innlegg her.Du har ikkje lest forarbeida til Stadnamnlova, har du vel? For det som vart sagt der var at det ikkje skulle verte ei stor mengd saker (med tilhøyrande bruk av arbeidskraft). Ot.proposisjonen (66/88-89, avsn.6) seier lova vil få ”små administrative og økonomiske kostnader” og statsråden understreka dette i Odelstinget. Fleirtalet (i komiteen) ”merka seg... at endringane ikkje vil ha større økonomiske konsekvensar” (Innst. O. nr.22 1988-89). Dei tenkte seg neppe at det skulle verte store ”gjennomgangar” alt den første månaden.Du ser altså ikkje skilnaden mellom 'nærast muleg opp til talemålet' og 'ta utgangspunkt i'? Det er mange andre omsyn å ta ifl regelverket.Vi nærmar oss noko .. nemleg noko av kjernen i denne tråden – kvifor nokon vil endre lovverket. Har nokon oppfatta kvifor?

[Gjest Finn Oldervik]

Ivar (87)Eg veit ikkje om du spøker når du hevdar at opphavet bruken/bøyningsmønsteret ikkje er dokumentert godt nok. Vil det seia det same som at du meinar eg fær med lygn.Om vi i Aure og nærliggjande område har planlagd ein fjelltur, så seier vi at vi skal på fjellet. Men når vi først er komne opp, så seier vi at vi er på fjella. Det same med tak. Vi tenkjer oss ein tur på taket for å måka snø, men når vi først er komne dit opp og skodar ut over den vide verda ;-), så seier vi at vi sit på tak(j)a. Det er nøyaktig på same måten vi omtalar Slættet. Når vi skal seia til nokon at vi tenkjer oss dit, så seier vi at vi skal på Slættet, men når vi først er der, så er vi på Slætta. Dette skulle vera nok til å dokumentera både at ordet er eit inkjekjønnsord og at det på ingen måte har skifta namn. Snarare viser det at namnet og bruken av det har halde på si opphavlege meining. Sjølv den mest påståelege ville jo straks høyra at dette ikkje kunne vera noko hokjønnsord. Slætta (Sletta) er bunden form dativ av inkjekjønnsordet eit slætt (eit ord som truleg er gått ut av bruk, men som lever gjennom stadnamna). Om vi skulle ha omtala ei slette i den same formen, så ville det verta slettå(i)nn. På sunnmørsk ville det kanskje verta 'slettinje', medan Aase seier slettene (sjå 78).Kor vidt det ville verta nokon strid om namnet vert endra til Slættet veit eg ikkje, men kvar Slættet ligg veit alle aurgjellingar.Vi har jo mange feilskrivne namn på dette kartbladet, slik som Kvalvik i staden for Kalvik, Kanalbukta i staden for Kanebukta (etter slekta Kane på Straum) osv.Når det gjeld innlegget til Ola Ljødal, så kjenner eg både namna og dialekta for dårleg til å seia noko fornuftig. Elles kan det sjå ut som Ljødal ikkje heilt har fått med seg ulikskapen mellom eit gardsnamn og eit slektsnamn.

[Gjest anita bakken]

Hei Finn. Jeg har ett lite spørsmål omkring Sletta Sletten SHi Slettå. Min oldemor fra Valsøyjorden er omtalt som Randi Hestnes Slettåin.(fra ett bilde tatt i 1925) Hva kan dette Slettåin navnet komme fra. Ett sted ved navn Sletten?.Jeg var for noen år siden på Tustna med bygdeboka i hånda og skulle finne Fugelsneset som det sto i boka. Den eldre personen jeg spurte uttalte det som Faulsnæset tror jeg. Ellers er slekta mi fra inni Bakken.Hilsen Anita Bakken

[Gjest Ivar S. Ertesvåg]

Finn (89): Eg spørkjer ikkje, og eg meiner ikkje du fer med lygn. Men - ut frå (89) - trur eg ikkje du forstår kva 'dokumentere' vil seie i denne samanhengen. Og eg litt uviss på kor nøye du las det eg skreiv i (87)....Om vi sorterer bort alle andre tema frå denne tråden og ordnar det litt, kan vi seie at det er dokumentert korleis du meiner du - ein aurgjelding - seier namnet på denne lokaliteten i grannebygda Tustna og meiner at du har høyrt det i ditt nærmiljø så lenge du kan hugse. (Ein formell dokumentasjonen må innehalde nokre opplysningar om deg og korleis dataene vart innsamla.)Spørsmål som då står att er om det du har sagt også representerer den lokale uttalen. Du seier det - men vi kan ikkje vite kor godt du veit det. (Akkurat her og no kan vi spørje deg - men om vi berre hadde eit kartotekkort med opplysningane frå deg, kunne vi ikkje det.) Og om vi tenkjer oss at du gjorde ei fagleg registrering av uttalen frå folk på staden: Korleis kan vi vite om alle på staden alltid seier det slik - i alle samanhengar?. Kanskje det er fleire måtar å seie namnet på? Eller at det har vore andre seiemåtar tidlegare?Du kan dokumentere bruk i dag - og er du arbeidssom og har god tid kan du også dokumentere kva som er 'vanleg' eller om noko er 'einerådande'. I tillegg kan du setje det i samanheng med det generelle bøyingsmønsteret i dialekten i området. Men kan du dokumentere noko meir?

[Gjest Finn Oldervik]

Ivar (91)Orsak at eg seier det rett ut, men det du skriv i dette innlegget er tull frå ende til annan.For det første var namnet meint som eit døme på korleis lokal uttale kunne gje svaret på kva namnet opphavleg tydde og korleis uttalen kunne setjast inn i ein gramatikalsk samanheng som gav dette svaret.Svaret skulle du ha klart å koma fram til alt etter innlegg (72). Det finst nemleg ikkje noko alternativ til mi tolking. Det er den einaste muligheita ut frå det eg skriv i innlegg (72). Den som tydeleg er så skeptisk til namnekonsulentane som du er, burde i det minste klara ei så enkel oppgåve som dette utan å falla av lasset. Dokumentasjon, anna enn det som ligg i spørsmålet mitt i (72) trengs naturlegvis ikkje, fordi det i utgangspunktet er eit tenkt tilfelle.Sjølv om eg nytta stadnamnet for å visa kor vanskeleg eller lett dette med stadnamn er, så hadde eg likevel ein bestemt stad i tankane når eg laga oppgåva. og sidan du er så oppteken av dette så kan eg opplysa at det var Slættet (Slætta) i Mjosundet på Ertvågsøya i Aure eg tenkte på. Om du tvilar på grunnlaget mitt for å meina noko om dette namnet, så kan eg punktvis opplysa følgjande;1. Eg er oppvaksen og har bodd mykje av mitt liv omlag 2 km frå staden.2. Eg har gått på folkeskulen saman med ungar derifrå.3. Det er eit skipsverft på staden der eg til saman har hatt arbeidsplassen min i minst 10 år av mitt liv.4. Gardbrukaren der er ein av mine næraste omgangsvener5. I mitt vel 60-årige liv har eg aldri høyrd staden verta omtala på annan måte enn det eg oppgjev i innlegg (72). I innlegg (68) skriv du at stadnamnlova av 1990 trådte i kraft sommaren 1991. Det gjorde ho sjølvsagt ikkje. Det var den 1. juli 1990 at lova vart gjort gjeldande. Dermed gjekk det vel også over eit år før konsulentane kom med sitt framlegg til endringar på stadnamn på to kartblad på Sunnmøre som du nemner. Eg tippar at dei hadde fått i oppdrag å gå gjennom namna frå Statens kartverk fordi det skulle trykkjast nye kart i 711-serien. Meir suspekt trur eg ikkje vi treng å gjera dette.Du spør om eg har lese førearbeida til stadnamnlova. Nei, eg har ikkje det og juridiske 'finurlegheiter' interesserer meg heller ikkje så mykje, så lenge ei lov fungerer etter intensjonen. Og etter det eg kan forstå, så var intensjonen å ta vare på den felles kulturhistoriske skatten som ligg i stadnamna våre. Syver Svare, som eg siterte alt i første innlegget mitt seier elles; 'Lova av 1990 om stadnamn seier at det er den nedervde uttalen som skal liggja til grunn for den skriftlege forma. Dette er eit genialt uttrykk fordi det ikkje kan mistydast, og det uttrykkjer realitetane mykje betre enn alle andre uttrykk eg har sett brukt.'Om lova vert endra trur Svare at følgjande vil henda; 'Eg er sikker på at vi etter kvart vil få eit uoversiktleg rot og oppleva at gardar med same namn og i same grend, blir skrivne på ymse vis. Da blir alt like rett og like gale. I fyrste omgang er det gardsnamna som får trugsmålet hengjande over ssg. Men lova blir truleg formulert slik at alle stadnamn er i fare.'Anita (90). Eg kjenner ikkje særskild til den staden du nemner i Valsøyfjorden, men stammen i stadnamnet er tydeleg det linne hokjønnsordet, ei slette. Slettåin er dativforma bunden form, eintal av ordet.

[Gjest Arnfinn Kjelland]

Vonleg treng ikkje denne viktige debatten utvikla seg slik fleire andre har gjort, mot bruk av ukvemsord mot kvarandre.Ivar har ein fagleg bakgrunn i vidaregåande naturvitskap, der ein har andre (sterkare?) krav til omgrep som dokumentasjon, forståing og tolking enn i fag som historie og språk.Namnekonsulentane er ikkje allvitarar. Eit problem eg som ansvarleg for fleire bygdebokprosjekt har hatt, er mangelen på konsekvens i vedtaka (il deira forsvar må det seiast at personar blir skifta ut og fagleg skjøn endrar seg over tid). T.d. er både Nordre Bjørkedal og Nøre-Kalvatn godkjende former i Volda. Derfor gjorde vi for dette prosjektet vedtak om å legge lovas _intensjon_ til grunn for skrivemåten av gardsnamna, og så vere konsekvente og bruke skjøn så godt vi klarar (men likevel vart det ein krass debatt m.a. i lokalavisa i samband med namnebruken første bandet - som vanleg stort sett over heile landet).Mi erfaring etter drygt 25 år i slikt arbeid er nok at ein må ta noko meir omsyn til kjenslene folk har for namna i lokalsamfunnet sitt enn det som har vore gjort. Etymologien i alle fall for gardsnamna er godt dokumentert og lettare tilgjengeleg enn før, og da treng ein kanskje ikkje vere like streng på skriveformene?Men igjen - konsekvens (eller mangel på slik konsekvens) i skriveformene kan kome til å bli eit problem dersom den lovendringa som er vedteken blir sett ut i livet. Døme: på Lesjaskogen har vi den gamle namnegarden Einbu. I talemålet er forma Embu og som slektsnamn også Enebo (utanom Einbu som er vanlegast). På M711-kartet står sjølvsagt berre eitt namn, Einbu. Men frå namnegarden er det kome 5-6 bruk, og korleis skal namnet da skrivast viss eigarane sjølve skal bestemme forma? Ved votering blant dei som har eit bruk, eller ein eigedom innafor gardsvaldet?

[Gjest Ivar S. Ertesvåg]

Finn (92): … du får vel som du fortener. I (81) gissa eg på at namnet du laga gjetteleik om var eit bruk (nr.8) under Golma i tidlegare Tustna, no Aure kommune. Når du ikkje korrigerte dette – eller gav fasitsvaret på gjetteleiken, rekna eg med at det var rett. Det var utgangspunktet for det eg skreiv – og du har rett i at noko av det vart tull. Men då skal eg omformulere det:…Om sorterer og ordnar denne tråden, kan vi seie at det er dokumentert korleis du meiner du og andre med opphav og oppvekst på staden seier namnet på denne lokaliteten og meiner at du har høyrt det i ditt nærmiljø så lenge du kan hugse. (Ein formell dokumentasjon må innehalde nokre opplysningar om deg og korleis dataene vart innsamla.)Spørsmål som då står att er om kor godt du representerer den lokale uttalen. Du seier det, men korleis kan vi vite om alle på staden alltid seier det slik - i alle samanhengar?. (Akkurat her og no kan vi spørje deg - men om vi berre hadde eit kartotekkort med opplysningane frå deg, kunne vi ikkje det.) Kanskje det er fleire måtar å seie namnet på? Eller at det har vore andre seiemåtar tidlegare?Dei same spørsmåla må stillast når nokon utanfrå har gjort ei registrering av uttalen frå folk på staden. Dei kan dokumentere bruk i dag - og er dei arbeidssame og har god tid (men det er sjeldan) kan dei også dokumentere kva som er 'vanleg' eller om noko er 'einerådande'. I tillegg kan ein setje det i samanheng med det generelle bøyingsmønsteret i dialekten i området. Men kan dei dokumentere noko meir?……Ifl. rundskriva V-13/91 (13.9.1991) (om iverksetjing av lova m. forskrifter) og V-5/94 (2.3.1994) frå Kulturdept. (inneheld endra forskrifter til lova) vart lova vedteken 18.mai 1990 og sett i verk 1.juli 1991. Forskrifter vart gjevne av KD 4.juli 1991. Eg tenkjer at eg held fast ved årstalet 1991…Eg gjer det ikkje ”suspekt” – men eg trur det har vore med på å skape ein motvilje mot lova slik ho har vore praktisert. Både ved at det vart svært mange saker (kostar mange pengar), og ved at namnevitarar og -konsulentar har overtolka si eiga rolle.Det var fleire intensjonar bak lova, og ein av dei var den kulturhistoriske sida. Det er mange stadnamnsaker som har lite eller ingenting å gjere med om ein tek vare på kulturhistoriske verdiar eller ikkje.Dersom du siterer Svare rett, siterer han lova feil. Det er no ein gong slik at ulike formuleringar har ulik meining.

[Gjest Ivar S. Ertesvåg]

Arnfinn (93): ... først og fremst ingeniørvitskap, som ikkje er heilt det same som naturvitskap. Vi har det til sams med namnegranskarane at vi ofte ikkje kan gje sikre svar. Skilnaden er at vi må ta omsyn til det, medan namnegranskarane kan sleppe unna med skråsikre svar på spinkelt grunnlag (ingen bruer dett ned om namnegranskaren tek feil).Namnegranskarane har også omfattande krav til dokumentasjon, jf. m.a. bøkene til Hallaråker og innlegg (84). Når eg tilrår noko, kan eg ofte vere sikker på at det vert stilt spørsmål om grunnlaget (nokon skal betale; og det kan vere konkurrerande løysingar eller motstridande omsyn). Då må eg alltid kunne vise til vitskapleg ryggdekning i det eg gjer og seier, og ta dei atterhalda som trengst. Det eg observerer er at namnegranskarar (oftast) ikkje tek med seg dokumentasjonskrava ut i praksisen, at dei tek få atterhald og at dei gjer lite for å skaffe seg vitskapleg ryggdekning for det dei tilrår. Då kan ein lure på om dei kanskje manglar slik ryggdekning.

[Gjest Aase R Sæther]

Eit av dei store problema når det gjeld stadnamn og skriftform er at mange gløymer at skriftbiletet er ei visualiseling av lydbiletet, ikkje nødvendigvis ein lydrett kopi.Som dømet eg hadde lenger oppe: Bygdeuttalen Fjelljå - skriftforma Fjelli (arkaisk nynorsk) - eller kanskje burde det heller vere Fjella, for å vise kva ordet tyder. Men eg vil aldri finne på å seie verken Fjella eller Fjelli, for det er Fjelljå det heiter, og det er slik eg vil lese ordet, same korleis det er skrive.

[Gjest Finn Oldervik]

Ivar (94) og andre innlegg.Spørsmålet eg stiller i i (72) er av typen; Om ein skulle dela 9 epler på 3 ungar, kor mange epler vart det på kvar. Dette visste du ikkje svaret på, men prøvde å kamuflera det ved å gjera heile oppgåva om til eit spørsmål om kor mange epler der eigentleg var. Kanskje kunne det vera berre 8, eller kanskje så mange som 10. Kanskje kunne det heile dreia seg om pærer.Ulikskapen mellom oss og ein professjonell namnegranskar er (i dei fleste tilfelle) at namnegranskaren veit å svara på slike spørsmål som det eg stiller i (72) utan særlege om og men, men det gjer ikkje vi andre, vi berre trur vi kan det.Elles ser eg at du reknar Lovdata som feilinformasjon når dei seier at lova vart iverksett den 1. juli 1991. Her vel eg å tru på lovdata (Sjå innlegg (2) i denne debatten).I paragraf 4, reglar om skrivemåte står det; ' Dersom ikkje anna er fastsett i denne lova, skal det ved fastsetjing av skrivemåten av stadnamn takast utgangspunkt i den nedervde lokale uttalen'. S. Svare seier at 'det er den nedervde uttalen som skal liggje til grunn for den skriftlege forma'.Kva er den avgjerande skilnaden mellom desse to utsegna som gjer at Svare tek feil? Svare siteter forresten ikkje lova ordrett, men eg siterer Svare ordrett.Når det gjeld dette med Golma, så trudde eg at du tenkte på ordføraren i Aure, Ingunn Oldervik Golmen. Ho har delvis same etternamn som eg, og har gifta seg med ein gardbrukar i Golma. Eg visste ikkje at det var ein stad der som heitte Sletta e.l.Arnfinn (93)Fint at blandar deg inn i debatten og eg skjønar at du har god kunnskap om desse spørsmåla. Nei, sjølvsagt er ikkje namnekonsulentane allvitande, like lite som alle andre forståsegpåarar er det. Men generelt er det dei som likevel kan mest om dette med stadnamn og språkvitskap elles. Vi andre berre trur vi veit i dei fleste tilfella.Eg er difor usamd med deg i at kjensler skal få styra stadnamnsetjingspolitikken i landet vårt. Mennesket er forgjengeleg og meiningane skiftar. Stadnamna skal vara så lenge mennesket bur i landet og må difor vera så nær den opphavlege tydinga og seiemåten som muleg. Så får heller ei ekspertgruppe av namneforskarar ta seg av dei vanskelege sakene, ikkje overlata det til ein tilfeldig eigar ved å gje vedkomande vetorett.

[Gjest Dag T. Hoelseth]

Til innlegg 94 og 97: Jeg kan (dessverre) bekrefte at ikrafttredelsesinformasjonen på Lovdatas databaseversjon av lov om stadnavn er feil.http://www.lovdata.no/all/hl-19900518-011.htmlLoven trådte i kraft 1. juli *1991*, ikke 1990, jf. Norsk Lovtidend Avd. I 1990 s. 362.Opplysningene var lagt inn manuelt og da er det lett å gjøre en tastefeil.Feilen er rettet opp (av undertegnede), men vil ikke bli synlig før ved neste databaseoppdatering.Dag T. Hoelseth

[Gjest Ivar S. Ertesvåg]

Finn (97): Det er ikkje mi oppgåve å lære deg norsk eller matematikk. Stadnamnormering har faktisk litt fleire sider enn å dele 9 eple på tre ungar. Kanskje hadde det vore så enkelt dersom det berre budde tre menneske i Aure - men eg tvilar.Ein namnekonsulent kunne ikkje gjeve eit fullstendig og endeleg svar på spørsmålet ditt om skriftform ut frå opplysningane du gav i (72). Då føreset eg at du med 'namnekonsulent' meinte ein som har denne funksjonen etter Stadnamnlova.Kjenslene har faktisk ein plass i Stadnamnlova....; rett nok ikkje styrande åleine. Kanskje du skulle lest forarbeida likevel?

[Gjest Birger Forsmo]

Så langt som jeg forstår dette aå er det en forskrift. Hva betyr så det at det er en 'forskrifr'? I en annen sak var jeg i Justisdepartementet og spurte hva det egentlig betydde at der ble vedtatt en forskrift. Svaret jeg fikk var at da kunne vedkommende departement vedta forandringer uten Stotingets godkjennelse!Mvh. Birger Forsmo