Er Ola Åmundson Vatne og Ola Åmundson Bjørkedal same mannen?

[HelgeHånes]

Ola Åmundson Vatne er etter Ørstingar 1 son til Åmund Gullikson Vatne frå Åm Mettegarden på Vatne i Ørsta. Han vart gift med Solveig Ivarsdatter Bjørkedal og dreiv Jakobgarden i Søre Bjørkedal frå 1634 til 1640. Då døde kona Solveig, og Ola flytte til Smørdal 2 i Eid, der han ifølgje Eid og Hornindalsoga vart gift med ei Brite, uvisst kvar ifrå. Ifølgje Jacob Aaland hadde han sonen Peder med henne. Neste brukar på Smørdal 2, Ola Olson Smørdal, f. ca. 1653 er vel også ein son. Såvidt eg forstår er også Barbra Olsdatter Bjørdal, gift med Jon Nilsson Bjørdal d.e. dotter deira. Born med Solveig Ivarsdatter Bjørkedal er ifølgje Ivar Lillebø:

  i.   Saxe Oleson Nossen f. ca 1636.

                    ii.   Iver Olsson Bjørkedal.

                   iii.   Ola Olsson Stårheimsvik.

                   iv.   Sylvi Olsdtr. Bjørkedal.

Spørsmålet mitt er om desse to, Ola Åmundson Vatne og Ola Åmundson Bjørkedal (Vatne) er den same. Eg undrast også på om Barbra Olsdatter Bjørdal er dotter hans, og i tilfelle det er rett, kven som er mora hennar, Solveig Ivarsdatter Bjørkedal eller Brite (Smørdal). Er denne Brite, nemnd ifølgje Aaland i 1646, dotter til Mikkel som var brukar på Smørdal 2 fram til 1639, eller kom ho annanstads frå? Kan nokon hjelpe meg med å finne sikre kjelder her?

[Ivar S. Ertesvåg]

Det siste spørsmålet ditt er viktig: kva slag kjelder kan dette kome frå?     Det er ikkje særleg mykje å velje mellom.

 

Det eg kjem på er:

Det kan vere skifte etter nokon av dei du nemner - eller slektningar av dei. 

Det kan vere skøyte som oppgjev slektskap mellom kjøpar og seljar.

Tvistemål og rettssaker (tingboka) kan fortelje om slektskap.

Dei ulike slektsbøkene og andre skrifter frå Volda på 1700-talet kan gje informasjon. Fleire av dei har tilknytning til Bjørkedalen.

Manntala frå 1660-åra kan fortelje kva søner ein brukar hadde.

 

At éin brukar på ein gard er son til forgjengaren er mogeleg - men langt frå sikkert.

At det er ein "Olsson" etter ein "Ole" gjer det ikkje noko særleg sikrare (kvar 6. mann heitte Ole).

Jamvel på ein sjølveigar-gard kan det vere ein vérson, systermann, bror, brorson, osv. som tek over som neste brukar.

[Ivar S. Ertesvåg]

"Busetnadssoga for Volda" (b.2 s. 395) oppgjev "Jakobsboka" som kjelde for ein del av opplysningane.

https://www.nb.no/nbsok/nb/45523cacca46ba9893fc41b3339fdb22?index=2

[HelgeHånes]

Takk for tips Ivar. Eg har leitt i gamle dokument, men finn lite som kan kaste lys over mine spørsmål. I skifteprotokollen for Eid finn eg skiftet etter Ola Olson frå 1698, men eg greier ikkje å lese så mykje meir enn namnet hans. Her er lenke til skiftet: https://media.digitalarkivet.no/sk20081127680155  Kanskje nokon kan hjelpe meg med å tyde dette. 

[Aase R Sæther - Gloppen]

Det er eit svært interessant skifte i 1715 etter Synnøve Rasmusdtr Smørdal som viser litt av samanhengane her - https://media.digitalarkivet.no/sk20081127700699 - eg skal kome tilbake til dette seinare i kveld.

[HelgeHånes]

Takk for svar Aase. Synnøve Rasmusdatter Smørdal var vel andrekona til Ola Olson Smørdal, som døde i 1698. Skiftet etter han er nemnt i mitt forrige innlegg. Skiftet etter kona hans er svært interessant, som du seier, men eg har store problem med å tyde skrifta. Eg ser spent fram til at du kjem tilbake med meir informasjon seinare.

[Aase R Sæther - Gloppen]

Skiftet etter OIa Olsson Smørdal inneheld som du seier kona Synnøve Rasmusdtr, som har sonen Pål Stårheim som lagverge. Der er ikkje livsarvingar, så det er borna til Ola sine brør som arvar. Fyrst er det avdøde Mogens Olsson sine born Henrik og Kolbein Monssøner, og døtrene Anne Nesbakk og Guri og Kari Monsdøtre, deretter avdøde Knut Navelsaker sine born Ole, Erik, Ole og Peder Knutssøner, og dottera Anne Knutsdtr.  Eg har ikkje greidd å finne ut kven Ola, Mons og Knut er søner til.

 

Så er det skiftet etter Synnøve Rasmusdtr i 1715, som var til huse hos sonen sin Pål Olsson Smørdal. Arvingane hennar er sonen Amund Olsson på Ornes (Urnes) i Sogn, Peder Olsson i Kjøge i Danmark, Pål Olson Smørdal, Rasmus Olsson sin attlevande son i Bergen,  Sylvi Olsdtr gift med Harald Engeland, og Else Olsdtr gift med Rasmus Hjelmeland. 

 

Sylvi Olsdtr har tidlegare vore gift med Elling Engeland, og verkeleg interessant blir det når dottera hennar Else Ellingsdtr døyr barnlaus på Engeland i 1768. Skiftet etter henne er formidabelt når det gjeld slektskrinsen som er opprekna.  https://media.digitalarkivet.no/sk20081128670922

 

Eg må kome tilbake med fleire detaljar frå dette skiftet, men konklusjonen er i alle fall at Synnøve Rasmusdtr nok er 3.kona til Ola Amundson Vatne/Bjørkedal/Smørdal. 

 

Eg har denne tidslinja på Ola Amundson: 

 

Fødd ca 1609  - etter alder 57 år i 1666-manntalet Smørdal - så vidt eg kan forstå, på Vatne.

 

1633 - gift med Solveig/Sylvi Ivarsdtr Bjørkedal (kan ikkje på ståande fot gje kjelde for vigselsåret). Med henne har han 3 born som viser att i seinare kjelder: Sakse Olsson Øye, Ivar Olsson Hjelmelandsbakke og Ola Olsson Hundevik (Stårheimsvik). Skiftet etter Else Engeland er ei viktig kjelde her.

 

1640-45 - flytta til Smørdal, har kona Brite i koppskatten 1645; ei dotter Sissele som står der kan vere eit felles barn som døyr utan arvingar, eller det kan vere ei særkullsdotter av Brite.

 

1645-50; blir enkjemann, gifter seg med Synnøve Rasmusdtr og får dei 6 borna som er nemnde i skiftet etter Synnøve.

 

Død ein gong etter 1666 - og dermed gifter Synnøve seg på nytt med Ola Olsson som det er skifte etter i 1698.

 

 

 

Endret Januar 6, 2018 av Aase R Sæther - Gloppen

[HelgeHånes]

Tusen takk Aase. Dette var verkeleg interessant. Det er utruleg kva kjeldene kan seie oss, berre vi finn dei.  No har eg fått oversikt over Ola Amundson sitt liv. Men det er enno meir eg lurer på. Eg veit ikkje heilt kvar eg har det frå at ei Barbra Olsdatter, gift med Jon Nilsson Bjørdal d.e. skal vere dotter til Ola Amundson. Det hadde vore flott om dette kunne avkreftast med kjelder. Ut ifrå det som dei to skifta ovanfor viser, anser eg det som lite truleg at Barbra var dotter til Ola Amundson. Men kvar kom ho så ifrå? Kanskje finst det skifte etter henne eller mannen Jon Nilsson som kan kaste lys over det. Eg må berre leite vidare. Eit anna spørsmål er kvar Brite, andrekona til Ola Amundson kom frå. 

[Aase R Sæther - Gloppen]

Eg skal ikkje seie at eg har 100 % fasiten, men trur eg er svært nær. Med det du har som utgangspunkt i det fyrste innlegget, kan eg i alle fall seie at noko er rett og noko feil - at Peder var son til Brite og at Sylvi var dotter til Sylvi er i alle fall feil; begge dei står i skiftet etter Synnøve i 1715.

 

Når det gjeld kven Brite var, er det fleire rimelege teoriar. Ho kan ha vore frå Smørdal, td odelsjente - eller ho kan ha blitt gift til Smørdal og vore enkje når Ola gifte seg med henne. Eg veit ikkje korleis vi eventuelt skulle finne ut av det.

 

Barbrå Olsdtr som du nemner kan ha vore ei dotter, men det føreset då at ho ikkje har etterkomarar som skal vere med i skiftet på Engeland i 1768.

 

 

[Ivar S. Ertesvåg]

Barbro Olsdotter, gift med Jon Nilsson Bjørdal, døydde i 1704, skifte her: https://media.digitalarkivet.no/sk20090123670366

Dei hadde tre born saman: Jon, Rasmus og Marit.  Iallfall Jon (d. 1759) og Marit (d. seinare enn 1735, då det var skifte etter ektemaken) har kjende etterkomarar.

 

Bjørn Dale ("Ørstingar" 1 s.450 og 519) seier at Barbro "truleg" var frå Nosen, dotter til ein Ole der og syster til ein

Hans - utan at det fører noko særleg vidare.

 

Før nokon konkluderer på grunnlag av skifte, kan det vere greit å hugse at berre ektefødde fekk arv etter far og farsslekta (så sant han ikkje hadde tinglyst dei).

Endret Januar 6, 2018 av Ivar S. Ertesvåg

[HelgeHånes]

Hei Ivar. Det er truleg vanskeleg å finne rette svaret på spørsmåla mine. Kjeldene er vel for sparsomme. Eg ser at Bjørn Dale i Ørstingar 1 skriv at Barbro Olsdatter "truleg" var frå Nosen, dotter til Ole og syster til Hans. Det som gjer meg litt nysgjerrig er at ein Sakse Olson, f. 1636, er brukar på Hansgarden, Øy 6 mellom 1666 og 1694. Han er truleg frå Nosen 2, og flytter seinare attende til Nosen 2. Han kjem truleg til Øy ved giftarmål med ei Birgit, som er enkja etter den førre brukaren på Hansgarden. (Ørstingar 1 s. 338). Under Store Nosen s. 517 er den same Sakse Olson nemnd som son til ein Ola (Sakseson), truleg frå Ytre Hovden 10. Sakse er brukar ei tid på Øy 6 og flytter deretter til Nosen 2, gifter seg med Brite Knutsdatter (kan hende Hovdenakk) og driv denne garden mellom 1701 og 1713. Denne Sakse er 56 år ifylgje manntalet i 1701, dvs. at han er fødd rundt 1645. At alderen er litt forskjellig er vel ikkje til hinder for at dette er same mannen. Dette er heilt greitt, men så kjem det forvitnelege. Ola Amundson Vatne/Bjørkedal/Smørdal og Solveig Ivarsdatter Bjørkedal har ein son, Sakse, som også er fødd i 1636, og som flytter til Øy. (Sjå Busetnadssoga for Volda, band 2 s. 395). Ettersom eg forstår det, må denne Sakse og den Sakse Olson som Bjørn Dale skriv om som son til ein Ola Sakseson Ytre Hovden, vere same personen. Busetnadssoga II går i alle fall ut frå det. Dei er fødde same året og er brukarar på Øy i same tidsromet. Barbro Olsdatter er frå same garden ifylgje Bjørn Dale. Ho døde som du nemner i 1704 og var gift på Bjørdal 1. Ho har ein bror, Hans, som også blir kalla Sakse som er 30 år ved manntalet i 1701, altså fødd rundt 1671. Det er lett å gjere ei kortslutning her og anta at Brite og Hans (Sakse) er borna til Ola Amundson Vatne og Solveig Ivarsdatter Bjørkedal, og at det her dreiar seg om ein feil i Ørstaboka, eller at desse Ola-ane er same personen. Korleis dette kan løysast er vel truleg umogeleg å finne ut. 

[Aase R Sæther - Gloppen]

Skiftet etter Else Engeland nemner "Saxe Olsson Øyes" etterletne born som arvingar. Eg var vel litt rask då eg avskreiv Barbro som syster på grunnlag av dette skiftet, sidan vi nok ofte opplever at arvingar er utegløymde i slike store skifte som blir føretekne lenge etter at dei fyrste arveberettiga er døde. Eg kjenner ikkje til denne dama, så det rettaste er vel å seie at eg ikkje har funne noko som tyder på at ho høyrer til her.

[Ivar S. Ertesvåg]

9 timer siden, Helge Hånes skrev:

Barbro Olsdatter er frå same garden ifylgje Bjørn Dale. Ho døde som du nemner i 1704 og var gift på Bjørdal 1. Ho har ein bror, Hans, som også blir kalla Sakse som er 30 år ved manntalet i 1701, altså fødd rundt 1671.

Dette stemmer vel ikkje heilt...  (litt for ivrig?)

Barbro er "truleg" frå Nosen. Det skal noko til, men ikkje alltid så mykje, for at Dale gjer slike koplingar.

 

Det er berre éin kjend Ole på Nosa i høveleg tid; 55 år i MT1666: https://media.digitalarkivet.no/ft10041005190122

Han er ført utan søner (også i dei to manntala 1664) - men det kan kome av at registreringa av søner og tenarar var svært mangelfull.

Ole er ført utan farsnamn både i Landkommisjonen 1661 https://media.digitalarkivet.no/ma10051012150639, og i dei tre manntala 1664-66.

 

I MT1701 https://media.digitalarkivet.no/ft10051010281098 er brukaren Sakse Olsson (56 år), med ein son Ole (1år).

Det var skifte etter Sakse 1715 ("Ørstingar" 1), og han hadde vore på Øy som du skildrar.

Sakse er (ifl. Dale) "truleg" son til Ole ("truleg" Sakseson, "truleg" frå Ytre Hovden) på det andre bruket på Nosa.

I MT1701 har Sakse ein tenestekar Hans Olsson Nosen (30 år).

Far til Hans må altså ha vore brukar på Nosa, og då er det framleis berre Ole frå 1666 som er kjend.

 

 

3 timer siden, Aase R Sæther - Gloppen skrev:

Skiftet etter Else Engeland nemner "Saxe Olsson Øyes" etterletne born som arvingar. Eg var vel litt rask då eg avskreiv Barbro som syster på grunnlag av dette skiftet, sidan vi nok ofte opplever at arvingar er utegløymde i slike store skifte som blir føretekne lenge etter at dei fyrste arveberettiga er døde. Eg kjenner ikkje til denne dama, så det rettaste er vel å seie at eg ikkje har funne noko som tyder på at ho høyrer til her.

 

Spørsmålet var vel om det var ei opprekning av arvemottakarar og fordeling av arven til den einskilde, om arven er "grovfordelt" på ulike greiner (men ikkje på personar), eller om opprekninga

er meir "til orientering".

 

Endret Januar 7, 2018 av Ivar S. Ertesvåg

[Aase R Sæther - Gloppen]

Buet er fordelt på arvingane.

[HelgeHånes]

Hei Ivar og Aase. Takk til begge for innlegg. Interessant å sjå at Sakse Olson sine etterlatne born er nemnde i skiftet etter Else Engeland.  Elles les eg det du skriv Ivar som om du antydar at Sakse Olson og Hans Olson kan vere brør, sidan det berre er ein Ola på Nosa som er kjend. Forstår eg deg rett?  

Elles har eg funne fram skifta etter Sakse Olson: https://media.digitalarkivet.no/sk20090123680946  og etter kona hans, Brithe Knutsdatter:  https://media.digitalarkivet.no/sk20090126640699    Problemet er at eg ikkje greier å lese dei, får berre med meg litt her og der. 

[Aase R Sæther - Gloppen]

Eg har vore upresis IGJEN! Det står ikkje Sakse Olsson sine born, men hans etterlatne SON Ola S Rebbestad.

 

Det siste skiftet i forrige innlegg er ikkje etter Brite Knutsdtr.

Endret Januar 7, 2018 av Aase R Sæther - Gloppen

[HelgeHånes]

Eg kunne også tenkt meg å finne ut kven som var arvingane etter Barbro Olsdatter Bjørdal, men eg greier ikkje å tolke det som står der:  https://media.digitalarkivet.no/sk20090123670366

Når det gjeld skiftet etter mannen, Jon Nilsson Bjørdal d.e., så har eg leitt med lys og lykte utan å finne det. Når han døde er eg ikkje sikker på. Det einaste eg veit er det Dale skriv i Ørstingar 1, nemleg at han var fødd i 1651 og var brukar på Bjørdal 1 mellom 1701 og 1732. 

[Aase R Sæther - Gloppen]

Arvingar etter Barbro er borna Jon, Rasmus og Marte. 

[Ivar S. Ertesvåg]

56 minutter siden, Helge Hånes skrev:

Elles les eg det du skriv Ivar som om du antydar at Sakse Olson og Hans Olson kan vere brør, sidan det berre er ein Ola på Nosa som er kjend. Forstår eg deg rett? 

 

Nei. Det einaste som knyter dei saman, så langt eg kan sjå, er at den eine er tenestekar for den andre. Det er to Ole Nosa, men berre den eine ser ut til å vere "ung" nok til å vere

far til Barbro. Den eldre kan vere far til Sakse.

Det må vel seiast at vi ikkje veit stort meir om alderen til Barbro enn at ho vart mor noko før 1700 (Jon d.y. 1 år i MT1700; Rasmus ikkje nemnt der, men i skiftet 1704; Marit vart tulova 5.5. 1715 https://media.digitalarkivet.no/kb20070829650451 og mor om lag på same tida - son 16 år i skiftet etter mannen i 1735).

 

36 minutter siden, Helge Hånes skrev:

Eg kunne også tenkt meg å finne ut kven som var arvingane etter Barbro Olsdatter Bjørdal, men eg greier ikkje å tolke det som står der:  https://media.digitalarkivet.no/sk20090123670366

sjå #10

 

45 minutter siden, Helge Hånes skrev:

Når det gjeld skiftet etter mannen, Jon Nilsson Bjørdal d.e., så har eg leitt med lys og lykte utan å finne det. Når han døde er eg ikkje sikker på. Det einaste eg veit er det Dale skriv i Ørstingar 1, nemleg at han var fødd i 1651 og var brukar på Bjørdal 1 mellom 1701 og 1732. 

 

Dale skriv ikkje at Jon Nilsskn Bjørdal var f.1651. Han skriv, som rett er, at Jon har oppgjeven alder 50 år i 1701 (dvs. i manntalet). Den oppgåva er det ikkje noko særleg grunn til å oppfatte som nøyaktig og pålitande. I 1666 skal han ha vore 5 år (du treng ikkje lite på det heller).

Jon skal ha vore brukar til 1732. Anten han døydde om lag då eller seinare, var sønene myndige og dottera gift - og dei skifta nok arven utan hjelp frå sorenskrivaren.

[Ivar S. Ertesvåg]

2 timer siden, Helge Hånes skrev:

Elles har eg funne fram skifta etter Sakse Olson: https://media.digitalarkivet.no/sk20090123680946  og etter kona hans, Brithe Knutsdatter:  https://media.digitalarkivet.no/sk20090126640699    Problemet er at eg ikkje greier å lese dei, får berre med meg litt her og der. 

 

"1715, d. 10 Maij blev eftter afgangne Sal: Saxe Olsen Nossen ....  imellem

hans eftterlatte Hustrue Britte Knuds Datter ibm med hende begierte Lavverge Lars Follisdalen

paa dend Eene  og deris tilsammen auflede 2de Børn Ole Saxesen gammel 14 1/2 aar og Britte

Saxesdatter gammel 16 aar med deris formynder deris frende paa faders side Aamund Knudsen

Hofdenachen paa anden side."

 

"frende" eller slektning er eit romsleg omgrep.

 

Det andre skiftet er ikkje etter kona hans, men etter versonen:

"Nossen ...Anno 1749 den 24de April...efter afgl Elling Knudsen ibm .... igienlevende Enke Brithe Saxesdatter med laugverge Ole Knudsen Nuben paa

den Ene Siide, og deris tilsammen aflede 5 Børn Neml. Ole Ellingsen gl. 19 aar med Curator Lars Find(?)sen Welle, Zaxe Elling

sen gl. 17 aar med formynder Andersd Knudsen Welle, Sidselle

Ellingsdatter gl. 21 Aar med formynder Ole Knudsen Nuben,  Brite Ellingsdatter gl. 16 aar med formynder Niels Torgiersen Møl?

og Anne Ellingsdatter gl. 11 ar med formynder Anders Knudsen Welle, Samtlige paa den anden Siide."

 

 

 

 

Endret Januar 7, 2018 av Ivar S. Ertesvåg

[Morten Sylte]

3 hours ago, Ivar S. Ertesvåg said:

Det andre skiftet er ikkje etter kona hans, men etter versonen:

 

Blar ein om til neste side finn ein skiftet etter Birthe Knudsdatter der ...

 

https://media.digitalarkivet.no/sk20090126640700

[HelgeHånes]

Hei Morten. Takk for tipset og lenka. Ettersom eg greier å tyde dette skiftet er arvingane sonen Ola Sakseson sine born Salmund, Paal, Saxe, brithe og Marthe på eine sida og dottera Brithe Saksesdatter på den andre. Dette tyder vel at sonen Ola er død. Dette skiftet kastar ikkje nytt lys over saka. Vi får ikkje vite noko meir om Sakse Olson Nosen og opphavet hans. Vi veit framleis ikkje om Sakse Olson Nossen og Sakse Olson Bjørkedal er same personen eller om Barbro Olsdatter er syster til Sakse Olson Bjørkedal. Spørsmålet er om det eksisterer andre kjelder som kan kaste lys over desse spørsmåla.

[Aase R Sæther - Gloppen]

Tilbake til skiftet etter Else Engeland. Der er det sagt at Sakse Olsson Øye sin son heiter Ola Sakseson Rebbestad; han er død før 1768, og har etterlate seg born som ikkje er namngjevne. Blir de noko klokare av det?

[HelgeHånes]

Hei igjen. Eg har funne skiftet etter Hans Endreson frå Hjelmeland 24. november 1747. Han er versonen til Iver Olson Bjørkedal, son til Ole Amundson Bjørkedal og Solveig Ivarsdatter Bjørkedal frå Hjelmeland . Solveig er nemnd i skiftet, men eg greier ikkje å finne ut kva som er skrive om henne. Her er link til skiftet:  https://media.digitalarkivet.no/sk20081128630635

[Aase R Sæther - Gloppen]

Enkja Sylvei Iversdtr er nemnd som til stades, og vi får vite etterkomarane, men det er ikkje så mykje meir å hente frå dette skiftet.