SF Gloppen - ei "skilsmisse" 1684 og litt identitetsproblem på Råd

[Aase R Sæther - Gloppen]

Om Rasmus Andersson Råd skriv bygdeboka at kona Brite Nilsdtr rømde frå han i 1684. Kjelda må vel vere ei tingbok, eller er det andre stader som kan vere opphav til denne opplysninga?

 

Rasmus døydde i 1700, http://www.arkivverket.no/URN:kb_read?idx_kildeid=11423&idx_id=11423&uid=ny&idx_side=-92 og i 1701-manntalet er det kona som er hovudperson på bruket: Rasmusis enche.  Med henne er det nemnt tre Rasmussøner, nemleg Rasmus, Lars og Jens. Etter alderen bør Lars vere fødd ca 1684, men Jens er berre 14 og må vere fødd etter at Brite Nilsdtr rømde. Rasmus har også truleg ei dotter Karen i 1689 http://www.arkivverket.no/URN:kb_read?idx_kildeid=11423&idx_id=11423&uid=ny&idx_side=-23 men sidan det ikkje er patronym på han KAN det vere ein anna, sjølv om eg ikkje kjenner til andre Rasmusar der på den tida.

 

Då er det eg lurer: Er det Brite Nilsdtr som har ombestemt seg og kome tilbake, eller har dei yngste borna ei anna mor? Ville Rasmus kunne gifte seg att sidan det var kona som stakk?

 

Litt tilleggs-opplysningar: i 1707 blir ein Lars Rasmusson Råd gift med enkja Magnhild Abelsdtr - enkje etter Ola Andersson Råd. Dersom folk er dei eg TRUR dei er, er Lars brorsonen til fyrstemannen Ola. Ville det trengast løyve for eit slikt ekteskap?

 

(Lars vart utkommandert i krigen og døydde ute. I skiftet etter han i 1712 blir mora, ein bror og tre systre i Bergen nemnde, men dessverre ikkje med namn. Grunnen er nok at der er så mykje anna som må ordnast i buet - det har tydelegvis ikkje vore skifta korrekt etter Ola).

 

Eg er klar over at dette er heilt uvesentlege opplysningar for oss nolevande, men de veit godt korleis det er: Når ein fyrst har begynt å lure, er det ikkje godt å legge det vekk.

 

 

Endret Januar 26, 2018 av Aase R Sæther - Gloppen

[Ivar S. Ertesvåg]

Nokre av spørsmåla:

- andre mogelege kjelder: dersom Rasmus har fått skilsmål, vil det vere eit kongebrev (kongeløyve) - som det ligg gjenpart/kopi av i eitt eller anna arkiv.

 

- ja - dersom kona stakk av, kunne Rasmus få skilsmål etter tre år (eller raskare, dersom det kan "provast" at ho stakk av og levde saman med ein annan mann) + tid til sakshandsaming. Då kunne han gifte seg oppatt.

I Kristian Vs lov (1687)  3-18-19 er det reglar for skilsmisse  http://www.hf.uio.no/iakh/tjenester/kunnskap/samlinger/tingbok/kilder/chr5web/chr5_03_18.html

(rull ned til art. 19, og så punkt 2.:

"2. Desertio, naar den ene Egte Person foruden nogen skiellig Aarsag eller den andens Samtykke, forlader den anden og drager bort: ..."

 

Forbod mot ekteskap galdt for slekta til avdød ektemake på linje med eiga slekt (til og med tremenningar). Brorson vert nærare enn syskenbarn. Brorson-farsøster ville neppe fått løyve heller. Det kan hende dei var litt meir romslege når den eine var inngifta - men det veit eg eigentleg ikkje noko om.

 

 

 

 

[Aase R Sæther - Gloppen]

Takk for godt tips! Eg ser der er nokså mange kongebrev frå 1684 - finst dei i avskrift eller i register nokon stad, tru?

[Kristian Hunskaar (Arkivverket)]

2 timer siden, Aase R Sæther - Gloppen skrev:

Takk for godt tips! Eg ser der er nokså mange kongebrev frå 1684 - finst dei i avskrift eller i register nokon stad, tru?

 

Ja: https://www.nb.no/search?q=Norske kongebrev

[Are S. Gustavsen]

Aase,

 

Du har fått mye hjelp allerede. Jeg tenkte jeg kunne bidra med litt mer knyttet til skilsmisser. Dette hørte til kristenretten og ble håndtert av domkapitlene ved domkirkene i bispebyene. Dermed skal du trolig til Bergen i årene omkring 1684, der søke (les: bla) i de bevarte protokollene for det aktuelle domkapittel.

 

Jeg foreslår derfor følgende Bergen Domkapitelsprotokoll V 1675-1685:

http://da2.uib.no/cgi-win/WebBok.exe?slag=lesinnhald&bokid=domkapitel5&innhaldid=

 

Eller kanskje Bergen Domkapitelsprotokoll VI 1686-1694:

http://da2.uib.no/cgi-win/WebBok.exe?slag=lesbok&bokid=domkapitel6

 

For en enkel første innføring til dette med domkapitler, så kan kanskje denne wiki-artikkelen hjelpe: https://no.wikipedia.org/wiki/Domkapitel

 

Vennlig hilsen

 

Are

[Aase R Sæther - Gloppen]

Takk til dokke begge - her skal lesast :-)