Spørsmål til de av dere som skriver bygdebøker

[Inger Eik]

I min hjemkommune, Iveland, ble det skrevet bygdebøker  i 1950-årene. Det er nå ønskelig med en videreføring fram til ca 2010. Jeg skal ikke skrive den ;) men i egenskap av medlem i en kommunal kulturnemnd, har jeg blitt spurt om jeg kunne finne ut hvordan man går i gang. Det er først og fremst gårds- og slektshistorie man vil ta for seg. Begynner man med dagens innbyggere og jobber seg bakover, eller fortsetter man der man slapp i de gamle bøkene? Og hvordan forholder man seg i en slik sammenheng til detaljer om nålevende mennesker? I en av nabokommunene her har man f.eks laget en ny bygdebok (for ca 10 år siden), og der er det oppført personnavn, fødselsdato, hvem de evt. er gift med, barnas navn og fødselsår. Er slikt greit i bygdebøker?

 

Jeg har sikkert 1000 andre spørsmål, men de får komme etter hvert.

[Kristian Hunskaar (Arkivverket)]

Norsk lokalhistorisk institutt (nå en del av Nasjonalbiblioteket) gir råd og veiledning i forbindelse med bl.a. bygdebøker.

[Inger Eik]

Takk, jeg skal sjekke hva som står der og se om jeg får svar på mine '1000' spørsmål.

Endret Mars 1, 2018 av Inger Eik

[Kristian Hunskaar (Arkivverket)]

9 minutter siden, Inger Eik skrev:

Takk, jeg skal sjekke hva som står der og se om jeg får svar på mine '1000' spørsmål.

 

Og ellers må du/dere jo bare kontakte Norsk lokalhistorisk institutt.

[Lars E. Øyane]

Norsk lokalhistorisk institutt har ganske sikkert mange gode råd å by på når det gjeld bygdebokskriving, men kva ein alltid lyt ha i bakhovudet, er kva ein vil oppnå med ei bygdebok, og desse måli kan variera frå bygd til bygd.

 

Då eg på 1970-talet gjekk i gong med bygdebokarbeidet i Luster kommune, var intensjonen i første omgong å laga eit produkt som var meir omfattande enn den 50 år gamle bygdeboki som Jon Laberg skreiv på 1920-talet, særleg med omsyn til ættesogedelen.  To av hovudpunkti var at:

 

* ALLE personar som hadde butt (og arbeitt) i Luster kommune i meir enn tre år skulle omtalast, og særleg vart det lagt vekt på at folk skulle handsamast likt, d.v.s. at husmannsættene og andre frå dei tradisjonelt «lægre» samfunnsskikti hadde same rett til fullstendig omtale som embetsfolk, gardbrukarar og eventuelle godseigarar.

 

* og at det vart det satsa stort på å følgja utflyttarane frå Luster kommune i ein generasjon ETTER flytting, d.v.s. at ogso borni til utflyttarane skulle få full omtale i bøkene våre.

 

Kanskje særleg dette siste punktet er noko som mange bygdebokprosjekt etter mitt syn ikkje følgjer opp i tilstrekkeleg grad.  Me fann dette særs viktig p.g.a. den enorme utflyttingi frå Luster til Amerika.  Den gongen hadde me ikkje elektroniske kjelder til å hjelpa oss med leiting etter utflyttarar, og me nytta for den tidi store ressursar på å finna dei naudsynte opplysningane mellom anna gjennom ein utstrakt korrespondanse og ikkje minst to lengre studieopphald i Midtvesten (1979 og 1982).  Kva eg den gongen nytta av tid og krefter på å grava fram «over there» gjennom reiser mellom dei ulike settlementi, kan i dag i all hovudsak finnast på nettet, og dette sjølvsagt til ein vesentleg lægre kostnad!  Eg vil heller ikkje leggja skjul på at bruken av Digitalarkivet og Brukarforum i dei seinare åri har vore til fantastisk hjelp, både når det gjeld kartleggjing av utvandrarætter til Amerika og ikkje minst oppsporing av flytting inanfor Noreg!  Og eg har ei kjensle av at me for kvar dag som går, kjem eit steg nærare ei fullstendig kartleggjing av heile landets befolkning!

 

Eg hadde dessutan ein «visjon» på 1970-talet om at leitingi etter utvandrarætter i Amerika, der me reknar med at det i dag lever minst 250000 amerikanarar med røter frå Luster kommune, kunne bidra til ein auka interesse mellom desse etterkomarane til å søkja attende til røtene deira i Noreg med ein derav følgjande auke i turisttrafikken til Luster, og nettopp dette har synt seg so til dei gradar å slå til.

 

PS: Eg gløymde å seia følgjande med omsyn til bruken av tidlegare litteratur:  I Luster var det gjort vedtak om å studera samtlege kjelder på ny i staden for å «byggja på» dei gamle bygdebøkene.  Og eg har sett fleire meir eller mindre mislukka prosjekt der ein har freista «vidareføra» ei eldre bygdebok.  Me skal hugsa at forfattarane den gongen dei eldre bøkene vart skrivne, hadde ganske andre ressursar til rådvelde enn kva me har i dag, og dei alle fleste eldre bygdebøker inneheld feil og manglar som enkelt kan rettast opp med ny teknologi og ikkje minst ny kunnskap.

Endret Mars 2, 2018 av Lars E. Øyane

[Inger Eik]

Takk, Lars, for fyldig svar. Jeg fikk greie på endel ting der. Spesielt dette med at man ikke kan stole fullt og fast på tidligere bygdebøker når det gjelder opplysninger om slekter.

Nabokommunen som jeg nevnte i mitt første innlegg her, er egentlig ikke en egen kommune lenger, men det var snakk om 'Vegusdalsboka', og jeg har inntrykk av at man her satser på noe sånt som en 'blåkopi' av den.