Sager og skatt i 1729 i Fresvik, tydehjelp

[Anne Marie Bøtun Øyri]

https://media.digitalarkivet.no/view/30865/16

 

På høgre side meiner eg det står noko om sager, bl a nemd Bøthun sag. Det skulle på denne tida vera att to flaumsager i Fresvikåsen som iallfall truleg var i drift til 1743. Stemmer det at sager er nemde her og i tilfelle kva som står om dei?

Mvh

Anne Marie B Øyri

[Anne Marie Bøtun Øyri]

1733, nederst på høgre side og på neste side

https://media.digitalarkivet.no/view/30866/33

 

Dei sagene eg leitar etter er kanskje kalla Fresvikås sag, Flette sag eller Bøthun sag. Hauglum sjøsag er kanskje nemd. Men namna skifter noko opp gjennom åra ser eg. 

Meiner noko er nemd også på desse sidene frå 1733.

[Elin Galtung Lihaug]

På s. 32a nederst står Fresvig Saugen nevnt, tilhører Ifver Leganger.

[Anne Marie Bøtun Øyri]

Lurte litt på om det stod noko om Flette sag nederst på s 32 men kanskje eg som mistolkar. Men også på neste side er det skrive ein del om sagene. På presten Ivar Ivarson sin odelsgrunn etter som eg skjønnar. 

[Ivar S. Ertesvåg]

11 timer siden, Anne Marie Bøtun Øyri skrev:

https://media.digitalarkivet.no/view/30865/16

 

På høgre side meiner eg det står noko om sager, bl a nemd Bøthun sag. Det skulle på denne tida vera att to flaumsager i Fresvikåsen som iallfall truleg var i drift til 1743. Stemmer det at sager er nemde her og i tilfelle kva som står om dei?

Deter er ting i "Tiugums skibr." 1729 den 5 mai  (s. 14a)

Her er det "Monsr Hans Thiis Nagel" som ber om tingsvitne  for ymse ting;

(uklart for meg kven han er, men han er ikkje fut eller lensmann;

 før og etter spørsmåla om sagene kjem spørsmål om ei legermålssak frå "aaret 25")

"Ydermeere tilspurte Mons Nagel

om de Sauger Frauningens(?), Laug

mandsaasens, Samt Frauningens

Fresvigs, og Bøtums Saugerne

om det timer de Paa Skieres

iche tages udj Samme Sauger

Ejernes Egne til hørrigge Skau-

ge, huor til de Suarede, saa

Ledes udj Sandhed at Være

undtagen Bætuns Saugen,

hour til tømmeret tages udj

de Beneficerede Skauge

Paa huis grund Samme Saug

er opbygd.

[neste side]

End Fremsatte Monsr Nagel
Spørsmaal, om dend Saug

tinggestad Saugen, og fresvig-

aass Saugen Samt Fresvigs og

Saugen om Samme  icke udj gru(?)

vare øde, Huor paa deres Een

stemmige Suar Jaa fult Saa-

Ledes, at være, Ja End og tlstaae

at Tingestad og Frjaas Fejaas Saugen

Blef Need Refuen(?) og ødelagt

udj aaret 1717 og fresvig
Saugen, paa aasen udj 30 aar

været øde."

 

Endret April 5, 2021 av Ivar S. Ertesvåg

[Anne Marie Bøtun Øyri]

Tusen takk Ivar.

Etter som eg skjønnar så var det i 1729 berre Fresvik sag og Bøtun sag som var i drift. Fresvik sag var ei sjøsag.

 

51 minutter siden, Ivar S. Ertesvåg skrev:

End Fremsatte Monsr Nagel
Spørsmaal, om dend Saug

tinggestad Saugen, og fresvig-

aass Saugen Samt Fresvigs og

Saugen om Samme  ?? udj gru(?)

vare øde, Huor paa deres Een

stemmige Suar Jaa fult Saa-

Kan det vera Fejaas sag som er der du har spørsmålsteikn?

Dei som ikkje er i bruk er Fresvikåssag, Fresvik sag  i Fresvik. Flette sag vart riven før 1725 så er truleg ikkje nemd lenger, og då er det tre sager i Fresvikåsen der to er øde.

Seinare var visstnok to sager i bruk.

 

Mogeleg at det står noko her frå 1733 nederst på høgre side og neste side

https://media.digitalarkivet.no/view/30866/33

 

[Anne Marie Bøtun Øyri]

Fresvik sag ved sjøen blir i 1731 kalla Hauglum eller Houlum sag, kan eit av dei vanskelege orda vera Houlum?

[Ivar S. Ertesvåg]

2 timer siden, Anne Marie Bøtun Øyri skrev:

Tusen takk Ivar.

Etter som eg skjønnar så var det i 1729 berre Fresvik sag og Bøtun sag som var i drift. Fresvik sag var ei sjøsag.

 

Kan det vera Fejaas sag som er der du har spørsmålsteikn?

Dei som ikkje er i bruk er Fresvikåssag, Fresvik sag  i Fresvik. Flette sag vart riven før 1725 så er truleg ikkje nemd lenger, og då er det tre sager i Fresvikåsen der to er øde.

Seinare var visstnok to sager i bruk.

 

Mogeleg at det står noko her frå 1733 nederst på høgre side og neste side

https://media.digitalarkivet.no/view/30866/33

 

"Frauningens"(?) kan vere "Frønningens", men eg ser ikkje så mange andre alternativ

Eg har retta "Frjaas" til "Fejaas" (5. siste linja) - det verkar som om det gjev meir meining.

?? i linje 5 på 2.sida trur eg må vere "icke".

Elles er det eit problem at slutten på nokre linjer kjem for langt inn i bretten.

Det siste ordet på linje 5 er eitt av dei som manglar noko.

 

[Ivar S. Ertesvåg]

12 timer siden, Anne Marie Bøtun Øyri skrev:

1733, nederst på høgre side og på neste side

https://media.digitalarkivet.no/view/30866/33

 

Dei sagene eg leitar etter er kanskje kalla Fresvikås sag, Flette sag eller Bøthun sag. Hauglum sjøsag er kanskje nemd. Men namna skifter noko opp gjennom åra ser eg. 

Meiner noko er nemd også på desse sidene frå 1733.

Dette er frå ting  i "Tiugoms" skipreide, 24. okt 1733 (s. 29b)

Papiret er svært tynnt, så blekken slår gjennom frå motsett side og det vert vandt å lese.

s.32a:

"Angaaende Saugerne, Befindes i

dette Skibbr. 1 Saug kaldes fresvig

Saugen, Hr. Ifver Leganger tilhørende

Staaende paa hans Egen odelsgrund

og det tømmer som der paa skieres

tages i hans Egen tilhørrigge

Skoffue

[ny side]

Noch befindes 2 Sauger kaldes frønning(frauning??)

Saugerne, Staaende paa Hr ??

sør(?) Hansøns  Eggen odels grund

og det tømmer som der paa

skieres, tages udj hans Egen

tilhørige Skoge."

Det som følgjer, oppfattar eg som andre saker.

 

 

[Anne Marie Bøtun Øyri]

Takk! Var særleg siste sida frå 1733 eg var spent på. den første klarte eg nokonlunde sjølv.

Håpa det stod noko om dei to eller tre flaumsagene i Fresvikåsen der, men då må eg berre leita vidare. To flaumsager er nemde i 1743, og den eine var truleg den som vart kalla Bøtun sag. 

Eg prøver å finna ut kven den andre var og kva tid dei kom ut av bruk. Får gå gjennom fleire tingbøker. 

Tusen takk for at du tek jobben med å hjelpa meg. Ivar!!

[Anne Marie Bøtun Øyri]

1745, venstre side

https://media.digitalarkivet.no/view/30868/53

 

Øverst står det litt om Lagmannsås og Frønningen sager.Men midt på sida meiner eg det er nemd sag (er) i Fresvik, og noko til slutt om sager som er øde.

Kan det vera noko om Fresvik eller Høulum sag og evt ås-sager som no er øde? Houlum/Fresvik sjøsag vart øydelagt i 1743 av ein stor flaum. Men eg er mest spent på desse ås-sagene.

[Anne Marie Bøtun Øyri]

1743

https://media.digitalarkivet.no/view/30867/251

 

Nederst på høgre side står det først om Lagmannsåssager. så kjem eit par linjer om Fresvik sag.

Deretter er det tre-fire linjer som eg ikkje skjønnar. Er det noko om fleire sager eller er det noko heilt anna?

[Ivar S. Ertesvåg]

2 timer siden, Anne Marie Bøtun Øyri skrev:

1743

https://media.digitalarkivet.no/view/30867/251

 

Nederst på høgre side står det først om Lagmannsåssager. så kjem eit par linjer om Fresvik sag.

Deretter er det tre-fire linjer som eg ikkje skjønnar. Er det noko om fleire sager eller er det noko heilt anna?

 

Frå linje 13 til høgre

"udj Dette Skibbr findes Sauger nembl

2de Frøunige(?) ...

 

Det rekk til7.linja nedanfrå

Dei siste 6 linjene, og vidare på neste side, er om kven som skal sitje i retten neste år.

 

[Ivar S. Ertesvåg]

11 timer siden, Anne Marie Bøtun Øyri skrev:

1745, venstre side

https://media.digitalarkivet.no/view/30868/53

 

Øverst står det litt om Lagmannsås og Frønningen sager.Men midt på sida meiner eg det er nemd sag (er) i Fresvik, og noko til slutt om sager som er øde.

Kan det vera noko om Fresvik eller Høulum sag og evt ås-sager som no er øde? Houlum/Fresvik sjøsag vart øydelagt i 1743 av ein stor flaum. Men eg er mest spent på desse ås-sagene.

byrjar på sida før:

Futen spør om sager, "huor Paa des

Suar falt at det udj Dette Skibbr

[s.51b]

findes Sauger Nembl 2de Franigs Sauge

huor aff til hører Hans Lem og med

arfvinger, Da holt anden, og Fen??s

opsidere dend Ene Pa Laugmandz

aassen. 2de Sauger dend Eene kaldet Laug

mandts aas Saugen, og Dend anden hol

for Saugen, Begge Hans Lem og med

arfvinger til hørende og Staar

   [noko er klemt innimellom linjene her]

Paa Deres Egen odels grund, og det

Tømmer Som der Paa Skieres, tags

i Deres Rette tilhørende, oedels Skove

End Befindes udj Dette Skibb en Saug

Kaldes Fresvig Saugen, Hr. Ifver Leg

anger tilhørende, Staar Paa Hans til

hørende Egen grund, og Det Tømmer

Som Der Paa skieres Tages i hans

Tilhørende Egen Skove, og Ellers

ForClarede(?) at Denne Saug afvigte

aarz af over kommende  U- Sæd-

vangl. Vandløb Som i Sær har For

Fottet sig udj Dette Sogen er Bleven

I grunde øedelaget, og Indeværende

aar Liget øde."

 

 

 

 

[Anne Marie Bøtun Øyri]

Tusen takk!

Grunnen til at eg har leita etter flaumsagene i Fresvikåsen  desse åra etter 1729 er at eg har fått ei avskrift frå 1743:

I 1743 skreiv sokneprest Ivar Ivarson Leganger på vegne av prestegjelde: Av sagbruk finnst det to flaumsager. Dei kan brukast under snøsmeltinga om våren og om hausten fram til frosten kjem. Av skogen i Frønningen  kan det skjerast 150–200 tylfter bord årleg og frå den dårlegare skogen i Fresvik ikkje meir enn 50 tylfter. 1 tylft = 12 bord.

            Futen gav opp følgjande tall med årleg uttak. Fresvik sag 50 tylfter, Frønningen og Stølås sager 600 tylfter, to sager i Kaupanger 750 tylfter og 5 sager i Ambla 450 tylfter.

Tydlegvis er det første ikkje frå tingbøkene, men veit ikkje kvar det er henta frå.

Dei to siste linjene må vera frå tingboka sidan det er futen som gir opp tala, men ikkje nødvendigvis under Tjugum skipsreide  der eg har sjekka.

 

Litt merkeleg at presten i 1743 berre nemner to flaumsaget, og ikkje spesielt sagene på Frønningen. Det kan ha samanheng med storflaumen i 1743 som øydela Houlum/Fresvik sag og at det berre var på Frønningen det var sager i drift det året og berre dei to i heile prestegjeldet. Men samstundes nemnet futen Fresvik sag......

 

Siste gongen Bøtun sag er nemd er i 1729, då er ikkje dei andre flaumsagene på Fresvikåsen i bruk. 

 

Eg bør nok ta føre meg dei andre åra også mellom 1729 og 1743 for å vera sikker på at siste flaumsaga i Fresvik ikkje var i drift etter 1729.

 

 

 

[Ivar S. Ertesvåg]

49 minutter siden, Anne Marie Bøtun Øyri skrev:

Tusen takk!

Grunnen til at eg har leita etter flaumsagene i Fresvikåsen  desse åra etter 1729 er at eg har fått ei avskrift frå 1743:

I 1743 skreiv sokneprest Ivar Ivarson Leganger på vegne av prestegjelde: Av sagbruk finnst det to flaumsager. Dei kan brukast under snøsmeltinga om våren og om hausten fram til frosten kjem. Av skogen i Frønningen  kan det skjerast 150–200 tylfter bord årleg og frå den dårlegare skogen i Fresvik ikkje meir enn 50 tylfter. 1 tylft = 12 bord.

            Futen gav opp følgjande tall med årleg uttak. Fresvik sag 50 tylfter, Frønningen og Stølås sager 600 tylfter, to sager i Kaupanger 750 tylfter og 5 sager i Ambla 450 tylfter.

Tydlegvis er det første ikkje frå tingbøkene, men veit ikkje kvar det er henta frå. 

Oppgåva frå Ivar Leganger er nok herifrå:

https://www.arkivverket.no/utforsk-arkivene/skole/videregaende-trinn/norge-1500-1800-tallet/norge-i-1743

spørsmål 24 er om fossar og sager

 

Svaret hans er trykt i bind 4 s. 295-298, og det du siterer er ei omsetjing av heile svaret på spørsmålet om sager.

"Af sagebrug findis ickun 2de, som ere flomsager oc gaar ickun om vaaren saa lenge snevandet er,

staar om sommeren, men om høsten gaar ickun til frosten ytrer sig af Fronnens skoug kand skiæres

150 eller hoyt 200 tylter, men den ringe Fresvig skoug tillader icke mere at skiæres end 50 tylt."

 

For futen si oppgåve ville eg leita i futerekneskapen. Han har nok kravd inn skatt for desse bord-tala.

 

Det kan vere greit å hugse på at tingboka (og futerekneskapen) er ført etter skipreider, medan svara frå prestane i 1743 var etter prestegjeld.

 

Futen svara også om sager (spørsmål 23), for Ytre og Indre sogn s. 271 i den trykte utgåva

 

 

 

 

[Anne Marie Bøtun Øyri]

For Leikanger, Sogn fogderi finn eg fogdrekneskap berre tom 1718.  

Finst det fogdrekneskap etter 1718 eller blir det tingbøkene som seinare er der ein finn opplysningar om sager?

[Ivar S. Ertesvåg]

Futerekneskapen er skanna og lagt ut fram til 1718. Etter det, må du i Riksarkivet.

[Anne Marie Bøtun Øyri]

OK. Takk.

[Anne Marie Bøtun Øyri]

I 1728 finn eg dette i tingboka, nederst venstre side og litt på høgre.

https://media.digitalarkivet.no/view/30864/262

 

Tingestad, Fresvik, Lagmannsås og Stølås sager er nemde. Året før var det to sager i drift i Fresvik: Fresvik sag og Bøtun sag medan to sager på Fresvikåsen var ute av drift. 

Er det nemt noko anna om sager i Fresvik enn Fresvik sag i 1728?

 

[Ivar S. Ertesvåg]

"Ydermere tilspurtes om

det 3de Sauger, dend første

Tiuestad Saug, dend 2den

Fresvigs Saug og dend 3de

Frjos Saug, om iche alde-

les var øde Laft, huor

til de Suarede at de

udj grunde var øde."

[ny side]

"Lige Ledes tilspurtes Laug Rett

og tilstædeværende om Laugmands

aas, og Støel aas Sauger, har skeret

Ringeste boer 1726. Huor Paa

de Indstemige Suarede, iche

noget der paa at være Skaaret."

neste avsnitt gjeld Halfvor Lunde og gjestgiveri

tredje avsnittet:

"... tilspurdes om dend 2de

teigestad Saug, iche  var ned

Brudet, og til Indre Sogen for

fløttet, huor den nu kaldes

Rorvigs(?) Saug, huilchet de

i ald sandhed tilstoed."

 

ser ikkje meir om sager, men eg har ikkje lest heile tingreferatet

 

[Anne Marie Bøtun Øyri]

Tusen takk!

Då ser det ut til at 1727 er siste året eg finn andre sager enn Fresvik sag i Fresvik. Bøtun sag som var nemd i 1727 er truleg også gått ut av bruk på denne tida. Det verkar som ut frå mengda dei skar at skogen trulegvis er uthoggen frå 1660 og fram mot 1730. 

 

Fresvik sag tok tømmer også sjøvegen så den var i aktivitet faktisk heilt fram mot våre tider, medan flaumsagne i Fyssedalen/Fresvikåsen nok var ute av biletet etter 1730.

 

Neste prosjekt blir å leita i terrenget etter spor. Ei tilføringsveit skal framleis visa blir det sagt. Gjeld å vera optimist!