[#21167] Om forpleining av sinnsyke på 30-40-tallet

[Gjest Anita Dahlberg]

Hei. Jeg har en slekning som ble 'sinnsyk' og ble sendt fra Nord-Norge til Rønvik, videre til Gaustad og sist i privat forpleining på Østlandet. Jeg har ikke kjennskap til den personen som tok min slektning i pleie. Er det sannsynlig at det var noen som hennes familie kjente/slekt? Eller var det personer som 'levde av' å ta personer i forpleining? Finnes det noe materiale om dette?

[Gjest Hege Sofie Bull]

Kanskje du finner noe om det i Svein Fygles bok om Rønvik Sykehus/Nordlandssykehuset: Lenke

[Gjest Arne Solås]

Hei Anita -Blant mine mange gamle papirer fant jeg også et eksemplar av en kontrakt om forpleining av en 'sinnsyk'. Vedkommende var ikke i slekt med dem hun kom i forpleining hos, men de var nok kjente, og fra samme bygden. Jeg kan ta med hva som står på et slikt skjema, da det kanskje kan være av interesse for deg (og kanskje flere):KONTRAKT um røkt av den sinnsjuke NN av ****** herad.1. Underskrivne NN tek hermed paa meg fraa ** ** 1934 aa røkta den sinnsjuke NN paa min gard ***** i ****** herad.2. Eg bind meg til aa halda nøgje den innstruks som er uppsett paa baksida av denne kontrakt.3. For røkt av den sinnsjuke, heri medrekna klæde, vert aa svara aarleg kr. 500, fem hundre, som vert tilvist av fylkesmannen i halvaarsterminar og utbetalt av skattefuten. Rekning vert aa senda inn gjenom ordføraren i det herad der den sjuke hev heimstad, sist i desember og sist i juni maanader.4. Denne kontrakt vert fyrst gyldig naar den er godkjend av fylkesmannen, og den gjeld daa so lenge den ikkje vert uppsagd av fylkesmannen - og paa vegner av fylkesmannen, asyllækjaren, distriktslækjaren, fylkeslækjaren - eller røktaren.Uppsegjing med 3 maanaders varsel. Likevel soleis at fylkesmannen sjølv eller paa hans vegner lækjaren, straks kann heva kontrakten dersom ein finn tilhøvi hjaa røktaren aa vera soleis at den sjuke vert verre ved aa halda fram aa bu der, eller ein finn at den sjuke ikkje lenger treng sers røkt.5. Denne kontrakt vert aa utferda i 3 eksemplar, og av desse skal fylkesmannen, ordføraren og røktaren hava kvar sitt. (Her følger underskrifter og datering, samt godkjennelse fra fylket.)På kontraktens bakside:INNSTRUKS:a. Den sinnsjuke skal hava seng i eit rom - i kaldver uppvarma - som er godkjend av vedkomande distriktslækjar. Videre kost, seng- og gangklæde etter som skikk og bruk er i bygdi, og høve til aa ferdast i fri luft og sovidt mogeleg høve til arbeid - helst utearbeid. Men røktaren maa nøgje taka umsyn til tilstandet aat den sjuke og vera varsam ved val av arbeidsgogner som han overlet til denne.b. Syner det seg at den sjuke er framfusande og ustyrleg i si aatferd, eller det fyrekjem tilfelle at han (ho) rasar, er det tillate aa nytta innesperring i eit høvande rom eller aa nytta tvangstrøya. Men i kvart sovore tilfelle maa ein STRAKS varsla distriktslækjaren, og denne gjev daa nærmare fyresegner som ein maa fylgja.c. Dessutan skal ein ogso utan aa drygja gjeva distriktlækjaren varsel um merkande sers umskifte i tilstandet aat den sjuke.d. Det skal under alle høve sytast for reinsemd for den sjuke, baade med umsyn til personen sjølv, klæde og husrom.e. Ein skal vera venleg naar ein røktar og umgaaast den sjuke, og personleg refsing eller tvang paa annan maate enn som er nemnt under bokstav b maa ikkje nyttast.f. Den sjuke maa ikkje, korkje av vaksne eller born, verta uppeggja eller utsett for drillor eller upphissing til sinne.g. Særleg til aatgaum: .......(blankt felt for opplysninger som kan skrives inn.)Mvh. Arne.