[#57492] Strid og Teiste, to adelsslekter?

[Gjest Finn Oldervik]

Tore (49)Det står jo om B. at vi ikkje veit sikkert at dette var ein Teiste. Derimot veit vi sikkert om han som vart drepen hos frenden sin, Torbjørn Skaktavel var ein Teiste. Elles er det slik som Bjørn skriv, at Bjørkvik meinar at jekteigaren, Olav Sjurdsson frå Vardø i 1520 kan vera identisk med setesveinen Olav Sjurdsson på Lesja i 1533. Det er så min tanke at denne Olav på Leja kan vera identisk med den Olav som vart drepen på Toten.

[Gjest Tore H Vigerust]

Den Olav Teiste som døde 1539, var i årene 1532-1537 erkebiskopens svein og fikk orlov i Enckhusen 1537 og gikk så i dansken Jens Splids tjeneste, Olav var det som på tysk siden 1990 har vært kalt en 'wendehals', en som raskt skiftet side, eller tilpassert seg som det også heter; kanskje derfor han ble tyatt i -39 ?Sveinen OT er ikke lik setesveinen OS

[Gjest Finn Oldervik]

Truleg har du rett Tore. Men siden du verken viser til kjelder eller argumenterer for påstanden din, så vert den førebels hengande litt i lause lufta.Har du forresten noko formeining om kva frendskapen mellom Olav Teiste og Torbjørn Skaktafel gjekk ut på?

[Gjest Tore H Vigerust]

Kilder : erkebiskopens svein 1532 (OER s. 14), 1533 (s. 24), 1534 (s. 53), 1535 (s. 74), 1536 (s. 96), 1537 orlov i Enchusen (s. 120). 1537 XXII nr 385, 1537, og nr 386 1537, Nidarholm kloster, i Jens Splids tjeneste drar til Nordlandene for å tinge almuen for danskekongen. Nevnes som 'Hofmand' og kaller Peder Hansson (på Akershus) for sin 'herre og husbonde'. Drept på Hof prestegård på Toten 1539, DN XVI nr. 599.

[Gjest Finn Oldervik]

Takk så mykje til Tore for fyldig og komplett (?) kjeldeoversyn! I innlegg (138) i denne tråden Lenke siterer eg N. Steene frå NST B III (1932). Artikkelen omhandlar i hovudsak ”Slekten ”Dal” til Frang”. Steene nemner der ein del av dei næraste medarbeidarane til Olav Engelbrektsson, nemleg; Finn Hansson, Jon Teiste, Hans Kruckow, Einar Tjeld, Haakon på Egge, samt slike som Nils Winter, Erik Bagge, Jon Bagge, Oluf Teiste, Per Bagge, Lasse Storm, Knut Bagge, Paal Bagge, Havard Søgn, Michel Teiste, Olav Kusse, Anders Amundsson (Holk), Henning Munch på Lom, Torbjørn og Jon Gautesson m.fl.Eg går ut frå at det er den same Olav Teiste som er nemnd blant desse, som du siktar til som erkebiskopen sin svein. (Eg har diverre ikkje tilgang til Olav Engelbregtsso sine rekneskapsbøker, ei heller DN 22, som eg knapt visste var kome ut). Etter samanhengen tvilar eg likevel ikkje på at du har rett.Sidan du ikkje nemner det, så går eg ut frå at denne Olav Teiste aldri er nemnd med patronymikon?Førebels konklusjon må da verta at vi kjenner til tre personar som har bore namnet Olav Teiste først på 1500-talet; 1. Mag. Olav Sjurdsson Teiste (Teiste er nytta i Aspatavla), 2. Sveinen Olav Teiste som vart drepen på Toten og 3. Olav Teiste som var far til Jon Teiste m.fl. Den første av desse kjenner vi litt av opphavet til, dei to andre er av ukjend opphav.Eg undrast også på om Bratt(er) og Strid(er) kan bety om lag det same nytta som adjektiv?

[Gjest Bjørn Jonson Dale]

Erkebispesveinen Olaf Teiste er også nemnt i NRR I, side 56. Han fikk, trulig i 1538 (snautt nok før), 'et Protectorium' av kongen. Det samme fikk Trond Benkestokk, å sjå til samtidig, for seg sjølv, hustru og barn. Dette må vel tyde at dei var tatt inn i den kongelige varmen.Dersom nidarosmagisteren Olaf Sjurson ikkje er nemnt med namnet Teiste i samtida er han ikkje mellom dei 'som har bore namnet Olav Teiste først på 1500-talet'.Vi kan førebels rekne med to Olaf Teiste, den eine fødd kanskje i 1560-åra, og gift med hustru Bothild. Den andre, erkebispesveinen, må ha vore fødd kring 1500, snautt mykje før.

[Gjest Finn Oldervik]

Olauus Teest de Nidrosia som vart innskriven som student i Rostock 28. november 1499 må sjølvsagt reknast med som den tredje. Det er denne studenten Grønli reknar med er identisk med den M Olaff teiste som står oppført på Aspatavla. Truleg levde denne karen i beste velgåande då tavla vart nedskriven. At han er identisk med erkedegnen Olav Sjursson er Grønli sin konklusjon m.a. ut frå seglet, og andre alternativ finst knapt.

[Gjest Tore H Vigerust]

Finn (55), jeg luser litt på den tredje Olav Teiste du nevner : hva bygger dette på, dvs hvordan og på hvilken måte vet du at Jon Teiste var en Olavsson ?

[Gjest Tore H Vigerust]

mente selvsagt 'lurte på ' !

[Gjest Bjørn Jonson Dale]

Eg har sjekka tavla og Grønli, og identifiseringa magister Olaf Teiste = magister Olaf Sjurson virkar rimelig.

[Gjest Tore H Vigerust]

Følgende Teiste'r var studenter i Rostock :Hans Teiste fra 1457 (Johannes Tiside de Nuglosia), magister (i Paris), senere biskop i Bergen (til 1506),Alv Ivarsson Teiste, fra 1458 (Alverus Teist de Norwegia), magister, sist sett i Köln 1468,Trond Ivarsson Teiste, fra 1460 (Thronderus Teyst de Norwegia), magister, senere dekan og kannik i Trondhjem, df 1492,Gaute Teiste, fra 1473 (Gauto Test de Nidrosia), skjebne ukjent,Hans Teiste fra 1475 (Johannes Teist de Roskild), skjebne ukjent,Andor Teiste, fra 1477 (Andenus Teest de Nidrosia), senere baccalaureus (1480), ellers ukjent,Olav (Sigurdsson) Teiste, fra 1499 (Olauus Test de Nidrosia), magister, senere erkedegn i Trondhjem,Simon Teiste, fra 1499 (Symon Test de Nidrosia), senere ukjent,Anders Teiste, fra 1499 (Andreas Teyst), baccalaureus, senere ukjent.Derimot var ikke magister Hans Arnesson Teiste rostockerstudent, kanskje han var i Greifswald, Frankfurt a.d. Oder, Erfurt eller lignende.

[Gjest Finn Oldervik]

Eg innbiller meg at eg har sett denne Jon omtala som Jon Olavsson Teiste, men eg ser ikkje bort frå at eg har blanda korta. I tilfelle så har eg blanda med opplysningane i Bangs våpenbok, noko som jo var utgangspunktet for heile tråden. Vi har jo både ein Mikkel og ein Jon Teiste som høver. Eg lurar da på om du har gått gjennom alle dei breva i DN som omhandlar Jon Teiste, om det er slik at ingen nemner patronymikonet hans? Dei fleste, men ikkje alle er det lenke til innlegg (36).

[Gjest Tore H Vigerust]

Jeg har laget meg en lang kildeliste for Jon Teiste, men ikke funnet hans patronym, men det kan jo hende det er nevnt allikevel. Han kan f eks være kalt ved fornavn patronym en gang, men ikke med navnet Teiste, og da har jeg ikke fått det med meg.Jeg har heller ikke patronymet til den Olav Teiste som døde 1539. Jeg vil gjette på at Olav og Jon var brødre, selv om de ikke er kalt så i kildene.

[Gjest Finn Oldervik]

I følgje denne sida http://vigdal.org/VigdalBok/12_TEISTE2.htm som omhandlar Teiste, så har Fyr Gullik Dahlstedt i Genealogen 1/2001 oppgjeve at det skulle vera ein Oluf på Gjørv i Innherad som nytta Teiste-namnet. Denne Olav er ikkje oppført med dette tilnamnet ved tiendepengeskatten i 1520, men han skatta for særs mykje jordegods, nemleg heile 67,5 lodd sølv På ein av nabogardane, Klefstad er det ein annan stor jordeeigar, nemleg Jostein. M.a. betalar han 24 lodd sølv pluss ein del til i andre betalingsmidlar.I følgje Aspatavla, så var den eine av dotrene til Ivar Trondsson, Berdora gift med ein Olav, utan at ein veit kvar dette ekteparet held til. Den einaste sonen deira som er oppført på tavla er namngjeven som Olav Olsson. Denne siste Olav skulle ha ein son som heitte Jostein Olsson på Kleppsstad. Det er då freistande å tru at den Olav (Teiste) på Gjørv kan vera identisk med sonen til Berdora og at Jostein på Klefstad er son til Olav på Gjørv. Om det verkeleg var slik at Olav på Gjørv var son til Berdora, så var det ikkje uventa at han nyttar Teiste-namnet, slik vi har sett at også andre av etterslekta til Ivar Trondsson gjer. Ein annan ting er at ein Andor Teiste bytta til seg ein del av Gjørv i 1430-40-åra i følgje den nemnde internettsida, slik at det godt kan vera frå andre sida at Teistenamnet har kome inn i slekta. Berdora og Olav kan vera fjerne slektningar?Nokre av desse opplysningane er kontrollerte, men mykje er usikkert. Hypotesen vert likevel førebels slik at fleire av dei som nyttar Teiste-namnet i krinsen rundt erkebiskop Olav Engebrektsson er søner til Olav (Olavsson) på Gjørv . Olav på Gjørv var helst søskenbornet til erkebiskopen på morsida. Ein kan heller ikkje sjå bort frå at Berdora og Olav hadde fleire born enn denne Olav på Gjørv, til dømes ein Sjurd (Sigurd, Sivert) som var far til Mag. Olav Sjurdsson. Studenten Andor Teiste frå 1477 kan og vera ein son. Den Olav som Berdora vart gift med kan då vera son til Andor Teiste frå Jordeboka til Aslak Bolt?

[Gjest Tore H Vigerust]

Finn (64), jeg forsøker å finne ut om du har svart på spørsmålet mitt, om du har funnet patronymet til Jon Teiste. Du har hevdet at han var en Olavsson, og jeg har lurt på om du vet dette eller bare har gjettet. Jeg vet ikke hvorhen du vil med ditt siste innlegg. Men jeg kan opplyse at jeg kjenner Dahlstedts artikkel, og at redaksjonen la inn opplysninger i denne artikkelen som stammer fra mitt eget Teiste-manus - derav de notene som Dahlstedt har fått.Det er en stor fordel i utforskningen av slekten Teiste, at det skilles mellom fakta og fiksjon. Ved et tidspunkt skal man ressonnere om hvordan slekten samlet har vært, på bakgrunnen av kjente fakta, desto viktigere at fakta er fakta og ikke spekulasjon.

[Gjest Finn Oldervik]

Tore (65)Eg veit ikkje sikkert om eg har funne patronymikonet eller har blanda samen med Bang, slik som eg tidlegare har greidd ut om. Eg reknar likevel som ganske visst at det siste er tilfelle. Om det er muleg å finne dette patronymikonet veit eg sjølvsagt ikkje, men det kan jo vera at ein ved å undersøkja alle som heiter Jon i det aktuelle tidsromet, kan finna ein med patronymikon som ut frå stilling eller posisjon kan identifiserast som Jon Teiste i Bergen.Promblemet mitt akkurat no er at eg ikkje har tid til å arbeida vidare med dette, men må leggja det sides til seinare. Difor det laust funderte innlegg (64).Etter å ha lese artikkelen til Dalstedt etter at innlegget var lagd inn, ser eg at det er bruka opplysningar frå eit foredrag som du har framført på eit seminar i Trondheim. Vidare ser eg at det ikkje er Dalstedt som har lagd fram hypotesa om Olav på Gjørv som ein Teiste. Det er kanskje du?Innlegg (64) var då heller ikkje meint som særleg anna ann spekulasjonar. Likevel gissar eg på at det er noko i dette, særleg med tanke på alle Teistane i krinsen rundt erkebiskopen. Også den seinare historia til etterkomarar frå slekta på Gjørv osv tyder på det.Men som sagt, mykje arbeid står att og eg er redd at eg må bruka alle mi tid på jobbrelaterte saker ei tid framover. Eg vonar sjølvsagt likevel at andre, slik som du og Bjørn vil halda fram. Truleg har du også samla mykje meir stoff om dette enn det som er kome fram til no i denne tråden? Eg trur vidare at mykje av løysinga ligg i eigedomssoga, både i området kring Gjørv og i Inderøy generelt, samt eigedomssoga til Aspaættene. I tillegg er det heilt naudsynt å lausriva seg frå førestillinga om at 'Aspatavla' er ein slags fasit i den forstand at alle som tilhøyrde ætta skal vera nemnd der. Truleg er berre ein brøkdel av ættlingane til Aslak Jonsson og Fru Gro nemnde i tavla, også i dei eldste generasjonane.Men som sagt; eg er heilt samd med deg i at det er svært viktig å få samla det som er fakta om Teiste-ætta, for så når alle kjelder er uttømt å koma med godt funderte resonnement om korleis samanhengane kan ha vore.

[Gjest Tore H Vigerust]

Nei, jeg er ikke ansvarlig for hypotesen om Teiste på Gjørv. Hvis jeg var det, skulle jeg nevnes som ansvarlig for det.

[Gjest Sigurd Høst]

Til Tore, innlegg 63 og 65. Oppfatningen om at Jon Teiste var en Olafsson stammer vel fra Thomles artikkel 'Hvorledes er Familienavnet Teiste...'.Der står det om Jon at 'vi kunne derfor begynne med Jon (Olufssøn) Teiste til Bjelland, en Søn af Oluf Teiste d.æ. til Bjelland og Kirstine Skak, der skrives til Kaupanger i Sogn. I 1525 var han Erkebisp Olufs Ombudsmand i Bergen, 1531 hans Kjøgemester ...' (s. 112).Beskrivelsen av Jon viser at det er den riktige Jon som Thomle kaller Olufssøn.Det jeg lurer på nå er om vi må se bort fra det slektskapet som Thomle beskriver, dvs at det er en udokumentert antakelse. Jeg lurer også på hva som er status for Thomles antakelser om Jon Teiste etter 1536/37, dvs. at han levde ennu 1547, var død 1562, og 'uden tvil' var den Jon Teiste, der fra 1549-1555 var forlenet med Andenes Len'. Mer presist - om den Jon Teiste som var erkebispens ombudsmann er den samme Jon Teiste som var lensherre på Andenes?

[Gjest Tore H Vigerust]

Den Jon Teiste som Thomle omtaler, var sønn av Olav Teiste (Jonsson) til Bjelland, som igjen var sønn av Jon Teiste (d.e.), som er den Jon Teiste jeg nevner ovenfor.Kilden til at sistnevnte Jon Teiste, altså den eldre, kjent fra 1526, var sønn av en Olav Teiste, er i såfall den slektsredegjørelsen som finnes i Bertel C Sandvigs 'Norsk Vaabenbog' fra ca 1770, og hvis våpenboktekst er lagt ut av meg på min webside. Jeg skulle gjerne slippe å måtte bruke Sandvigs tekst som originalhenvisning, og er fortsatt på søk etter eldre tekst som opplyser at Jon Teiste (d.e.) var en Olavsson, selv om jeg selv tror at det er korrekt. Men jeg har også ovenfor ment at denne Jon Teiste var en bror av Olav Teiste (som ble drept 1539; sistnevnte er imidlertid ikke nevnt som Jon Teistes bror i Sandvigs tekst.

[Gjest Tore H Vigerust]

Nei, nå tror jeg at jeg selv har blandet kortene.Olav Teiste (Jonsson) til Bjelland er vel først kjent til Bjelland i 1578.Olav Teiste er kjent fra 1526, da kalles han svein, og jeg har ham sikkert frem til 1547, men jeg er usikker på om han er identisk med den som er nevnt til ca 1562.

[Gjest Tore H Vigerust]

værre og værre; - Jon Teiste er kjent fra 1526, mens Olav Teiste (han som døde 1539) er kjent 1532.

[Gjest Finn Oldervik]

Det er eitt eller anna som ikkje rimar heilt vedrørande Olav Teiste. I ei liste over mannskapa til erkebiskopen vert ein Olav Teiste nemnd blant dei som skulle vera att på slottet. Han kan da vanskeleg vera den same som seinare vart ”entlediget” i Enckhuysen i 1537.I NNR B I s. 56 står det nemnd eit udatert protektorium for Olav Teiste. I ein fotnote står det at han var ein av erkebiskopen sine mest trufaste tilhengjarar og at han flykta nordover til erkebiskopen sin bror, Aslak i april i 1537. No veit ikkje eg kva for kjelde som eventuelt provar det siste utsegnet, men kan slikt berre diktast opp og presenterast som sanning i noko så seriøst som Norske riksregistranter?Elles kan nemnast at ein Jon Teiste fekk brev på Andenes len den 14.09.1549, som Finn Hansson sist hadde i forlening. I 1553 vert Jon kalla Jon Testesen, noko han også blir i 1555. Dette er sjølvsagt ei forvansking av Jon Teiste. Det siste året vart Jon avløyst av Nils Trolle som lensmann for Andenes. (Kjelde NRR B I)

[Gjest Bjørn Jonson Dale]

I DN XII-570 er Olaf Teiste nemnt i eit brev dagsett 25-31. mars 1537, altså uka før erkebispen flydde landet. Det står at 'Thesse (karane) komme mett Oluff Teiste'; så er dei rekna opp. Det står ikkje at Olaf Teiste blei verande, og alt taler for at han følgte erkebispen til Holland, der han fikk utbetalt løn både i Enckhuizen og Lierre.Fotnoten i NRR er pussig, men eg trur ikkje at det samtidig fanst to erkesveinar Olaf Teiste.

[Gjest Sigurd Høst]

Først takk til Tore for avklaringen mhp. Jon Olafsson Teiste (ombudsmannen med akevitten) og hans farfar Jon Teiste som kanskje også var en Olafsson.Det er likevel et par punkter som jeg fremdeles synes er uklare, eller der Thomles beskrivelse ikke stemmer. Det enkleste er forholdet til Bjelland. Thomle kaller både ombudsmannen Jon Olafsson Teiste og faren Oluf Teiste d.æ ”til Bjelland”. Tore (innlegg 70) skriver imidlertid at ”Olav Teiste (Jonsson) til Bjelland er vel først kjent til Bjelland i 1578'. Dette stemmer med omtalen av Bjelland i Erling Vaages (1991) bygdebok for Kvinnherad, der det står at ”etter skiftet av Rustung-eiga kom Bjelland til Teist-slekta ved at Maren Kristofferdotter Rustung, som var gift med Olaf Jonsson Teist, arva Bjelland” (Bind 4 s. 284). Denne Olaf Jonsson Teiste var sønn av ombudsmannen, altså Olaf Teiste dy.Det andre punktet gjelder hvem som var ektefelle til Olaf Teiste de og mor til ombudsmannen Jon Olafsson Teiste. Thomle skriver at Jon var sønn av ”Oluf Teiste d.æ til Bjelland og Kirstine Skak, der skrives til Kaupanger i Sogn.Skal vi tro denne debatten (særlig innlegg 1, 11 og 36), var ombudsmannen Jon i stedet sønn av Olav Teiste og Bodil Steensdatter (Strid). Er det noen som vet mer om denne Kirstine Skak?

[Gjest Finn Oldervik]

Jau, men i dette brevet er han nemnd blant dei som skal vera att på slottet Lenke Også dette brevet er datert til slutten av mars 1537. Det vil truleg berre vera ein nærare undersøking av rekneskapen frå Nederland som kan gje svar på spørsmålet. Om dei som Olav Teiste vert nemnd i lag med også har følgd med dit, så må vel planane ha vorte endra.Elles har eg ingen motførestillingar mot at det kunne ha vore to av sveinane til erkebiskopen som heitte Olav Teiste. Olav var jo eit svært vanleg namn på den tida og vi ser jo også at det er mange som heiter Olav i følgjet til erkebiskopen.