Samson Nilsson sine forfedre

[Ingvar Åberge]

Hei, alle saman!

 

Eg ser at diskusjonane her ofte dreiar seg om slektsgransking, og det passar meg bra, for det var også utgangspunktet for at eg kom inn på denne nettsida.

 

Det som eg lurer på i dette tilfellet er Samson Nilsson på Tjugum, tradisjonelt knytt til Losna-ætta, og hans forfedre. Eg reknar meg som ein av Samson sine etterkomarar, og eg trur at det er nokså ukontroversielt, då det byggjer på vanleg bygdebok-genealogi. Spørsmålet er derimot kor langt bak ein kan rekkja slekta når det gjeld hans forfedre.

 

No heitest det at Samson underteikna adelen sitt hyllingsbrev til Christian IV. Eg tippar at dette brevet må liggja ute på nettet ein stad, og det hadde vore hyggeleg om nokon som er betre kjende med dette enn eg kunne gje ein link. Hadde også vore interessant å sjå kva slags våpenskjold han i så fall førde. Det har jo vore påstått at ætta hans førde Losna-ætta sitt våpen, men det er det visst ikkje alle som lenger er samde om.

 

Spørsmålet er så kor langt bakover ein kan rekkja slekta hans, når ein baserer seg på dagens syn på slektsforholda? Mor hans skulle etter det som ofte er hevda ha vore ei dotter av Gaute Ivarson Dall. Av og til er ho kalla Lucretia, men etter det eg ser er det å oppfatta som ei kvalifisert gissing. Om det er rett at ho var ei dotter av Gaute Ivarson, tyder det at alle som stammar frå Samson Nilsson automatisk også stammar frå Dall-ætta, anten Losna-ætta er med i tillegg, eller ikkje.

 

No er det eit spørsmål kven som var Samson Nilsson si kone. Jon Laberg hevdar i boka Balestrand bygd og ætter frå 1934 at Inger var Samson si andre kone, og at han ikkje hadde born med henne. Sonen Nils Samsonson, som er den me veit om som fører ætta vidare, ættar altså ikkje frå Inger, i så fall. Eit indisium som tyder på at dette kan vera rett, er at ho vel ikkje var adeleg, men dersom Samson kunne underteikna hyllingsbrevet til kongen, må han på det tidspunktet enno ha vore adelsmann. Elles meiner Laberg at dette med to ekteskap framgår av dei rettsdokumenta som finst om Samson.

 

Kan leggja inn ein link til ein annan tråd der tilgrensande tema vert debattert, og som er mi kjelde for ein del av det eg skriv her: http://forum.arkivverket.no/index.php?/topic/143011-57606-losna-ctten-hustruene-hvem-var-de/page__hl__%2Bsamson+%2Bnilsson

[Ingvar Åberge]

Eg vil tru at Samson Nilsson på Tjugum må ha titusenvis, gjerne hundretusenvis av etterkomarar. Eg har nettopp funne ut at også tidlegare visepresident Walter Mondale er ein etterkomar av han. Så denne ætta, etter gamalt gjerne kalla Losnaætta, er stor, og det dreiar seg om langt meir enn berre å finna ut litt om mi eiga slekt.

 

Korleis er stillinga no når det gjeld kva den kritisk innstilte slektsforskaren i dag kan tillata seg å plotta inn av vidare forfedre bak Samson Nilsson? Me snakkar i den tradisjonelle genealogien om i alle fall tre viktige slekter bak han: Losnaætta, Dall-ætta og Simling-ætta.

[Johan M Setsaas]

Ingvar: Regner med at du ikke har sjekket NST ("Norsk Slektshistorisk Tidsskrift"). Her finnes MYE litteratur om den slekt som du etterspør.

 

En av de større, siste, artikler om denne slekten, finnes i NST 34, side 164 f, ""Semleng-ætten i Valdres og Losna-ætten i Sogn" (Bjønnes, Løberg, Vigerust og Weidling) (1994)

 

Vil for øvrig anbefale deg å melde deg inn i NSF. Hjemmeside: http://www.genealogi.no/

 

Der kan du også kjøpe "Segltegninger fra hyllingene i Norge 1591 og 1610", som inkluderer bilde av seglet til "din" Samson Nilssønn. http://www.genealogi...1610#bestilling

 

Når det gjelder forskningsstatus rundt Samson Nilssønn og familien hans, så henviser jeg til nevnte art i NST.

 

Selv om det i tidligere litteratur har vært vanlig å referere til denne slekten som "Losna", så er det ikke like selvfølgelig å gjøre i dag. Det finnes pt ingen sikre beviser for dette, skjønt det er momenter som taler både for og imot.

 

Den slekt som Samson Nilssønn tilhørte, kan best defineres som "Filippus Fartegnssøns ætt", og altså ikke Losna ætta. Det kan ha vært en sammenheng, men det eksisterer ikke håndfaste bevis for dette

 

Med tanke på etterslekten til Samson Nilssønn, så har jeg ikke forutsetninger for å uttale meg om denne, men vil jeg anta at denne er både vel utredet, og kildebelagt, uten at jeg har nærmere kunnskap om temaet.

 

Dokumentet som du etterlyser, "Adelens hyldingsbrev, 8 juni 1591" i anledning Kristian IV`s hylding i Oslo 1591, der "din" Samson Nilssønn signerer, er gjengitt i "Aktstykker til de norske stændermøders historie 1548-1661" ( I, side 105 f ). Denne foreligger ( så vidt jeg vet..) ikke online…

 

Boken kan stadig bestilles fra RA (Riksarkivet), men du har det samme dokumentet referert i NSF`s publikasjon "Segltegninger fra hyllingene i Norge 1591 og 1610"

[Ingvar Åberge]

Hei, Johan!

 

Mange takk for eit svar.

 

Ja, eg oppdaga jo det då eg kom inn her på forumet at det var publisert ein artikkel i 1994 som visstnok skal slå beina under dei eldre teoriane om Losna-ætta sine avgreiningar i Sogn. Av eldre litteratur som har bygt opp under ein samanheng mellom Filippus Fartegnssøn og Samson Nilsson er både artiklar frå Historielaget for Sogn, artikkelen om Similengjar frå Valdres historielag og artiklar frå mellomkrigstida hjå Norsk Slektshistorisk tidsskrift. Det er altså ein lang og solid tradisjon denne "nye" (frå 1994, han er jo ikkje så ny lenger, men er likevel ny for m.a. meg sjølv) artikkelen motseier, men det er nok så at patriotisme og faktisk historieskriving av og til blandar seg saman i slike ekdre arbeid, og når Losna-ætta erdefinerte som bra og nasjonalt innstilte folk, så gjaldt det å påvisa at dei hadde etterkomarar som også var framståande folk, f. eks. Samson Nilsson og Brattabøkongen.

 

På den andre sida trur eg aldri eg har sett desse eldre artiklane seier at det finst noko prov for slektskap. Det dreiar seg meir om kva krav til prov ein set for å seia at noko er sannsynleg nok til at ein kan gå ut frå at det er slik det er. Og nasjonalt sinnelag har vel delvis i seg sjølv vore rekna som eit indisium på at det må føreliggja genetisk slektskap, trur eg.

 

Men i fylgje boka om Losna-ætta som kom på Selja forlag for nokre år sidan, er det rett og slett diskutabelt om det i det heile nokon sinne har eksistert ei Losna-ætt. Nokre eigdedommar i Ytre Sogn, nokre namn og karrierar som passar saman, men ingen sikre prov. Likevel vel ein jo å snakka om Losnaætta framleis. Men den såkalla Valdresgreina, Sognegreina og Hardangergreina er jo til saman ei sidegrein som er endå verre å prova eksistensen av enn det er å prova "høgadelsgreina". Personleg er eg tilfreds med å ha nokre kvalifiserte gissingar i ættetavla mi når det kjem så langt tilbake som dette, men eg forstår av innlegga i den tråden eg linka til at somme meiner det er forkasteleg og uvitskapeleg. Til dømes vart det likt dårleg at eit offentleg bibliotek har lagt ut ættetavler på nettet der ein fyl linja bakover frå Samson Nilsson til Losnaætta.

 

Så eg lurer berre på kor lang ættetavle ein kan tillata seg å operera med for Samson Nilsson i dag, dersom ein vil basera seg på artikkelen frå 1994? I fråver av den nemnde artikkelen lurte eg på om nokon kunne skriva ned dette, det er visstnok ikkje så langt bakover ein kjem om ein held seg til det som det er tilstrekkeleg sikre prov for, så det er sikkert ikkje så mykje arbeid å skriva det ned :)

 

Elles tykkjer eg jo, vedrørande dei som både er skuffa over at bygdebokforfattaren i Vik i Sogn (ein enntusiast som har arbeidt i stor grad på eiga hand, etter det eg har forstått) ikkje har lese eller i alle fall ikkje teke til etterretning artikkelen frå 1994 og over at offentlege bibliotek legg ut ættetavler med gissingar i, at dei kanskje burde ha reagert endå meir på sogespelet om Losnaætta som vart arrangert fyrste gong på slutten av 1990-talet ein gong. (Eg har ikkje årstalet føre meg.) Derimot har eg programheftet frå den gongen, dessverre udatert. Her finn ein full opplisting av ættegreinene i Valdres, Sogn og Hordaland. Det var dette spelet som gjorde meg merksam på temaet Losnaætta, og programheftet er støtta av to offentlege instansar: Sogn og Fjordane fylkeskommune og Solund kommune. Langt på veg må ein vel seia at med dette går desse god for den framstillinga av ættesoga som ein finn i dette programheftet, og eg er nokså sikker på at det er laga etter 1994. Uheldigvis er det ingen kjeldetilvisingar for desse ættelinjene i heftet, noko som har vore litt frustrerande når eg ville prøva å finna ut meir om korleis tinga heng saman. Til dømes, korleis veit dei at kona til Nils Jensson, lagmann i Stavanger, heitte Lucretia, når mange andre kjelder opplyser at namnet hennar er ukjent? Etter kvart har eg vel kome til at namnet Lucretia er ei gissing, kanskje også ei litt dristig gissing.

 

http://da2.uib.no/cgi-win/WebDebatt.exe?slag=listinnlegg&debatt=brukar&temanr=74061&sok=ten%E5l&nr=1&antinnlegg=32&startnr=&antall=&spraak=n#anker

 

Elles hadde det jo vore interessant å diskutert vidare det som var temaet i tråden om Vik, nemleg om det er nokon samanheng mellom ætta til Samson Nilsson og Samson Ingebriktson på Finnen i Vik. Etter det eg forstod av denne tråden som no er stengd, er dette ei nokså spekulativ gissing, og i motsetnad til det å knyta Samson Nilsson opp mot Losna, så finst det ingen historisk tradisjon for å gå ut frå at det er den same ætta ein ser på Finnen som ein og ser på Tjugum.

 

Når det gjeld etterslekta til Samson Nilsson, så var det ikkje meininga å gjera henne til tema for denne tråden. Slekta er veldokumentert, det er eg einig i, og ho er stor.

[Svein O. Tislevoll]

Løfter dette tama fram i lyset att, sidan det er ganske interessant. Har notert meg at man er gått litt bort fra at slekten var av "Losna". Men er heilt sikker på at desse granskarane i Vik i sogn har gjort sitt beste på desse "gissingane" som dei har gjort når det gjeld å belysa andre slektsgreiner, ser at dei har gått grundig til verks og spora opp det meste av tilgjengelege kjelder (sjølv om det er lite å finna), og teke sine standpunkt/lagt fram forslag utfrå dette materiale (artiklane er i det lokalhistoriske bladet "Pridlao").

 

V.h. Svein

[Rune Nedrud]

Så vidt jeg kjenner til er det ikke publisert noe arbeid på vesentlige deler av denne slektskretsen siden artikkelen i 1994, og den må dermed inntil videre stå som forskningsstatus på denne kretsen.

 

En kan alltids kanskje komme med enkeltutspill her, men som sagt, inntil noen igjen våger seg på en samlet fremstilling, er det først og fremst 94-artikkelen som må gjennomgåes for å se hvordan "ståa" er.

[Ingvar Åberge]

No er ikkje slektsgransking nokon eksakt vitskap, bortsett frå reine nedstigande kvinnelege linjer. Elles er det alltid ei lita uvisse inne i biletet om kven som har vore den reelle faren til barn. Ikkje minst sosiobiologane har gjort alt dei kan for å pulverisera den vitskapelege grunnmuren til slektsforskinga, med påstandar om at kvinner set til verda så mykje som kvart 4. eller 5. barn med andre fedre enn den mannen dei deler hus og seng med...

 

I så fall vert det statistisk sett fullt av feil i ei lang ætteliste. No trur eg ikkje på at folk oppfører seg så illojalt som sosiobiologien føreset at me er genetisk programmerte til å gjera, eg trur faktisk at dei aller fleste born har den faren som er oppgjeve offisielt. Men me veit at ein aldri kan vera 100% sikker på det, og det finst nok av konkrete døme på at feil far er oppgjeve. Utruskap i ekteskapet vart svært strengt straffa før i tida, og ein kan jo forstå at folk ikkje utan vidare ville fortelja det til prest og fut dersom noko slikt hadde skjedd! Derimot har ein nesten alltid greie på kven som er mor til eit barn.

 

 

Så er spørsmålet om folk til ei kvar tid bør endra ættetavla si i forhold til det som er forskingsstatus på eit felt. I prinsippet kan det føra til ein jamn straum av endringar i ei ætteliste. Her snakkar me om ein einaste artikkel som motseier ein lang og innarbeidd tradisjon om Losna-ætt og sidegreiner. Eg trur ein bør venta til ein ser om det kjem fleire artiklar som stør det same synet.