Lensrekneskap 1608-1609 for Romsdal - tydehjelp

[Erling O. Hagerup]

Under "Kronens Sager" i ovannemnde rekneskap er det endå ei innføring som eg har problem med heilt å forstå: Dei 3 siste linene (før Summa Lateris) på høgre side (som er merka 6 øvst til høgre), og dei 8 første linene på neste side.

 

https://www.digitalarkivet.no/rk20080908710711

 

Eg trur at det står noko slikt som dette: "Anne Matz Schriffuers i Boe for hun støtte enn fattig Quinde (wdi?) Søen Itm Matz Schriffuer for hand lod enn Søn-dags Morgenn Tappe Øll och Miød for Erick Olsenn ibid: och sidenn lod sette hannem i Kongens Jernn och tog (hane??) (wleffuenndiss??) deraff igienn, Noch for hand slog Oluff Ericksenn i Boe och (skiød?) hannem i Siøes, giffuit for forne. Sager tilsammen, pendinge 8 rdr".

 

Eg er særleg i tvil om dei orda som står i parentes. Om ordet "hane" er rett - kan det vere kortform for "hannem"? Om "wleffuenndiss" er rett - vil det seie at Erik ikkje var i live, altså død under fangenskapet? 

 

Litt av ei valdshistorie! Det ser ut til at både skrivaren og kona hadde eit sterkt temperament. Det var nok mykje moro i den heimen.

 

[Ivar S. Ertesvåg]

Ordet etter "Quinde" har eg ikkje noko godt forslag til; det kan vere ei forkorting/samanskriving.

Elles les eg skrifta sånn du gjer. 

Grammatikken i "hane" skal eg vere varsam med. (Med noko velvilje kunne det verte "ham", men det er kanskje eit hundreår eller to for tidleg.)

"ulevande" kan vel heller vere utvita enn daud (bota her tyder vel ikkje på eit drap).

[Erling O. Hagerup]

Mange takk for hjelpa!!

 

Om "hane": Første gongen eg såg dette las eg det som "ham", men kom også i tvil om det kunne vere for tidleg for denne skriveforma. Dersom det står "ham" måtte dei i så fall på denne tida ha brukt "hannem" og "ham" om kvarandre. Eg har ikkje kjennskap til om det kunne ha vore tilfelle.

 

Om "uwleffuenndiss": At det kunne vere meint medvitslaus, er eit alternativ som eg ikkje tenkte på. - Eg er samd i at storleiken av bota viser at det ikkje var tale om bot for manndrap - korkje forsettleg eller vådeverk (aktlaust). Men det kunne vel heller ikkje den gongen vere slik at det automatisk vart tale om drap dersom nokon døydde i fangenskap? Det er difor vanskeleg for meg å sjå at storleiken av bota kan seie noko om tilstanden til Erik Olsen då dei tok han ut av "Kongens jarn".

 

Likevel var det eitt eller anna som var klanderverdig ved denne fengslinga - i og med at ho er nemnd som eitt av fleire grunnlag for bota. Kunne det vere at Erik Olsen vart "fengsla" ulovleg? (At han vart sett i "Kongens jarn" tolkar eg slik at han vart fengsla/lagd i jarn av ein som hadde myndigheit til dette.)