Tollev Endreson Fresvikåsen, dom for overfall i 1812

[Anne Marie Bøtun Øyri]

https://media.digitalarkivet.no/view/30883/81

Rettssak og dom for overfall på Claus Tuchsen 4. apri 1812 der tiltala var Tollev Endreson Bøtun Fresvikåsen. Tidlegare rettssaker har eg oversikt over, men lurer på konklusjonen i denne saka? Utsetjing?. Veit han truleg sat på tukthuset i Bergen i påvente av dom, og han døydde i Bergen om sommaren same året.

 

Dødsfallet

https://www.digitalarkivet.no/view/267/pg00000000449330

Han døydde visstnok før dommen vart avsagd, men kva vart resultatet av saka frå april 1812? Utsetjing?

 

Dom i saka i okt 1812

https://www.digitalarkivet.no/view/241/pc00000000374292

Kva vart dommen sidan den tiltala alt var død?

 

Mvh

Anne Marie B Øyri

[Even Stormoen]

Veldig utydelig skriftbilde, men er du sikker på at dette er riktig sak? Virker som dette er et eller annet slags arveoppjør etter en kaptein Meidell, som skal ha kommet med en erklæring på dødsleiet som flere, bl. a. Wilhelm Tuchsen, (ikke Claus) skal vidne om har funnet sted. Jeg kan ta rykende feil, for jeg klarer bare lese hist og her.

 

Og  lenken til dommen går bare til et transkribert resymé og knapt nok det.

 

Mvh

[Anne Marie Bøtun Øyri]

Gjekk ut frå datoen som skal vera 4 april og kjende att nokre av namna, så mykje meir skjønte eg ikkje. Du har sikkert rett, eg leitar vidare for å finna rett sak.

[Anne Marie Bøtun Øyri]

Trur dette må vera rette saka 4 april 1812

https://media.digitalarkivet.no/view/30883/77

[Anne Marie Bøtun Øyri]

Og litt meir den 21 april 1812

https://media.digitalarkivet.no/view/30883/93

 

Men henvisinga til dom 19.10 same året klarer eg ikkje finna i tingboka.

Kva tyder hjemtingsdom? At dommen var på heimstaden til den tiltala?

 

Kan dommen det viser til 19.10 vera frå Bergen sidan arrestanten var der?

[Even Stormoen]

2 timer siden, Anne Marie Bøtun Øyri skrev:

Trur dette må vera rette saka 4 april 1812

https://media.digitalarkivet.no/view/30883/77

 

Denne ‹saken› mener jeg er fra 1ste april, men omhandler ‹din› mann. Det må ha vært i hvert fall vidneopptak før engang, for Lensmannen for Viks skiprede er innkalt. Han har vært på reise og har derfor ikke før kunne uttalt seg om følgende tre(?) spørsmål: Kjente han Tollev fra før? Og hvad Persoen han er? Ja, han har kjent ham som en omstrippende Betler. Har han snakket med Tollev etter overfallet? og har Tollev bedt Lensmannen om å hjelpe ham med Ryddiggjørelse, tror jeg det står, av det Fresvigske Gods? Lensmannen har ikke snakket med Tollev siste året og kun hørt rykte om overfallet. Den påståtte ryddingen karakteriserer han som den pure Galskab. Ingen flere spørsmål. Så tror jeg det nevnes at saken skal opp igjen den 18de samme måned?

 

Neste sak samme dag er mot Gjest Bårdsen . . . (!)

 

Mvh

Endret Februar 11, 2021 av Even Stormoen
Feil navn på tiltalte. Skrev Tollak istedefor Tollev

[Even Stormoen]

2 timer siden, Anne Marie Bøtun Øyri skrev:

Og litt meir den 21 april 1812

https://media.digitalarkivet.no/view/30883/93

 

 

Dette er forsettelse på saken som begynner, ganske riktig, 18de april (side 89) fortsetter 20 april, og går over flerfoldige sider.

Dommen sitéres ikke her, men det henvises til Fol: 106b og der står den aller nederst.

Kommer til å ta litt tid dette her . . . Smøre seg med tålmod 😉

 

Mvh

[Anne Marie Bøtun Øyri]

Takksam for at du giddar sjå på dette.  Dette er ein lang historie om ein einebuar og rydningsmann oppe på Fresvikåsen som vart sinnsjuk og var borti både det eine og andre. Hadde mange vrangforestillingar og trudde mellom anna at han skulle overta Fresvikgodset. Slo til slutt ned bestyraren der og det er det denne dommen handlar om.

 

 

[Anne Marie Bøtun Øyri]

Frå tidlegare sak året før har eg desse opplysningane som eg reknar med blir referete på nytt. Kanskje kan dette vera til litt hjelp når du les:

Frå rettssak i 1811

Etter at Tolleiv kom attende til Fresvik ca 1810, gjekk han ein måndag til Tuchsen og kravde arbeid hjå han for betaling.Men Tuchsen ville ikkje gje han noko arbeid, og sidan Tuchsen sine tenarar og dertil Ola Jonsen Bøthn var tilstades der den dagen, så gjekk Tolleiv derifrå i fred og ro. Tysdagen om morgonen etter gjekk han så på nytt til Tushsen og fann han åleine inne i stova. Tolleiv bad på nytt om arbeid for betaling. Tuchsen nekta dette, vart sint og slo til Tolleiv med krykkja si. Då tok Tolleiv krykkja frå han og slo til Tuchsen att berre eit einaste slag «hvoraf han saa Tuchsen dubbede, det er heldede fremad». Tuchsen var før dette ein krøpling, men om han blødde eller svima av eller fall i golvet, det la ikkje Tolleiv merke til, for han laut verja seg mot Tuchsen, og så vidt han hugsa, fekk ikkje Tuchsen gi han meir enn eitt slag. Deretter gjekk Tolleiv straks ut, men då han var kommen ut på grasvollen, ropa Tuchsen på han at hanskulle komma attende og få ein dram, og det gjorde Tolleiv. Drammen drakk han så fort han kunne, og sprang så sin veg opp til husrommet sitt på Bjørnetun, og der ville han byta sjjorte, men vaskekona hans Unni Eiriksdtr, Bøthun sa at skjorta hans var ikkje tørr. Så gjekk han straks derifrå utan å tala med andre. Framme i Fresvikbygdi møtte han drengen til Tuchsen, Ola Botolvson, men han tala ikkje noko med han om slagsmålet. Vidare gjekk han opp på fjellet der han råka Kristen Storeteigen på stølen. Han synte Kristen skaden han hadde fått i hovudet. På Kristen sitt spørsmål svara han: Jau pine død, slo eg att, og hadde det haøde det eg slo med, skulle Tuchsen ikkje ha reist seg frå staden. Gjekk så over fjellet til Feios og så Vik, derifrå enda han på Leikanger og sat på med presteskyssen attende til Fresvik. Då han kom attende med prost Dåe, vart han straks bakbunden og sett i arresten.

Retten sa ikkje nokon dom i saka den gongen. Dei gjorde dette vedtaket: «Tollev Fresvigaasens hensiddelse i arresten til denne dag betales af Tuchsen. Herefter paa det offenliges Regning efter Amtets nærmere Forgodtbefindende.»

[Even Stormoen]

På 11.2.2021 den 20.03, Even Stormoen skrev:

 

Dommen sitéres ikke her, men det henvises til Fol: 106b og der står den aller nederst.

 

 

Her er'n 🙂

 

 

SAB, Ytre Sogn tingrett, F/Fa/L0046: Tingbok (justisprotokoll), 1810-1815, s. 106b-107a

Brukslenke for sidevisning: https://www.digitalarkivet.no/rg20090331700688

 

Nederst venstre side.

 

Dommen er lang og omstendelig. Forklaringer om hendelsen gjentaes, (23 vitneforklaringer repeteres!) Det gjengies noen utsagn fra Tollev der han snakker noe vrøvl om Prins Friedrich av Hessen, og et vitne forklarer at både Tollevs far og bror har vært avsindige og at Tollev selv  ikke har  sin fulde Forstand. Han angriper et vitne i retten. En forklarer: når nogen taler ham det Mindste imod , viser han sig ondskabsfuld.

Han har  sagt han han eier det heele Fresviigske Gods samt Rusland, Engeland, Frankerig og Danmark hvilket Alt Printzen i Christiania haver foræret ham.

Hans tidligere dommer nevnes og Aktor sier at Tollev er et Menneske der mangler sin Forstands Brug, og at han tillige er ondskabsfuld og farlig for sine Medmennesker. Videre kan det sannelig se ut som det henvises til en Erlægning fra selveste Prinsen av Hessen! Har de kontaktet ham for å få avkreftet at Tollev har fått halve Europa i gave av ham?? Fabelaktig, i så fall.

Og det fortsetter: Tollev har beskyldt presten for heleri, fogden og sorenskriveren for tyveri.

Så kjennes for rett at han bør som et vanvittig og farlig menneske uten minste anger for sin gjerning hensættes under stræng Bevogtning til Arbeide i Bergens Tugthuus for sin Livstid. Og 80Rd i erstatning til Tuchsen.

MEN sistnevnte må erstatte Paagieldendes Arrest, Forflegning og Vagthold fra dagen Tollev ble arrestert til 7de sept. (1811) på grunn av at han ikke straks sørget for at Tollev ble sendt til sorenskriveren for avhør, slik at sorenskriveren måtte komme til Fresvig(?). Først tok det tok tid for Fogden å skrive rekvisisjonen, og når den omsider ankom var det lang reisetid for Sorenskriveren. Det gikk fra 25 aug. til 16 sep. Og det må den fornærmede betale! Duverden.

 

Mvh

Endret Februar 12, 2021 av Even Stormoen
Slurv

[Even Stormoen]

2 timer siden, Anne Marie Bøtun Øyri skrev:

Frå tidlegare sak året før har eg desse opplysningane som eg reknar med blir referete på nytt. Kanskje kan dette vera til litt hjelp når du les:

Frå rettssak i 1811

Etter at Tolleiv kom attende til Fresvik ca 1810, gjekk han ein måndag til Tuchsen og kravde arbeid hjå han for betaling.Men Tuchsen ville ikkje gje han noko arbeid, og sidan Tuchsen sine tenarar og dertil Ola Jonsen Bøthn var tilstades der den dagen, så gjekk Tolleiv derifrå i fred og ro. Tysdagen om morgonen etter gjekk han så på nytt til Tushsen og fann han åleine inne i stova. Tolleiv bad på nytt om arbeid for betaling. Tuchsen nekta dette, vart sint og slo til Tolleiv med krykkja si. Då tok Tolleiv krykkja frå han og slo til Tuchsen att berre eit einaste slag «hvoraf han saa Tuchsen dubbede, det er heldede fremad». Tuchsen var før dette ein krøpling, men om han blødde eller svima av eller fall i golvet, det la ikkje Tolleiv merke til, for han laut verja seg mot Tuchsen, og så vidt han hugsa, fekk ikkje Tuchsen gi han meir enn eitt slag. Deretter gjekk Tolleiv straks ut, men då han var kommen ut på grasvollen, ropa Tuchsen på han at hanskulle komma attende og få ein dram, og det gjorde Tolleiv. Drammen drakk han så fort han kunne, og sprang så sin veg opp til husrommet sitt på Bjørnetun, og der ville han byta sjjorte, men vaskekona hans Unni Eiriksdtr, Bøthun sa at skjorta hans var ikkje tørr. Så gjekk han straks derifrå utan å tala med andre. Framme i Fresvikbygdi møtte han drengen til Tuchsen, Ola Botolvson, men han tala ikkje noko med han om slagsmålet. Vidare gjekk han opp på fjellet der han råka Kristen Storeteigen på stølen. Han synte Kristen skaden han hadde fått i hovudet. På Kristen sitt spørsmål svara han: Jau pine død, slo eg att, og hadde det haøde det eg slo med, skulle Tuchsen ikkje ha reist seg frå staden. Gjekk så over fjellet til Feios og så Vik, derifrå enda han på Leikanger og sat på med presteskyssen attende til Fresvik. Då han kom attende med prost Dåe, vart han straks bakbunden og sett i arresten.

Retten sa ikkje nokon dom i saka den gongen. Dei gjorde dette vedtaket: «Tollev Fresvigaasens hensiddelse i arresten til denne dag betales af Tuchsen. Herefter paa det offenliges Regning efter Amtets nærmere Forgodtbefindende.»

 

Ja da har du jo alle opplysningene som står i dommen og mere til.

 

Mvh

[Anne Marie Bøtun Øyri]

Ja, han som skreiv bygdeboka i si tid for Fresvik haddefunne ut mykje om Tolleif og skreiv ein artikkel om han i Historilaget for Sogn sitt tidsskrift i 1964. Men han hadde ikke funne fram til desse kjeldene som du har hjelpt meg med, og han visste ikkje korleis det enda i rettssaka.

Tolleiv fortalde også i saka i 1811 at han hadde vore fleire gonger i Kristiania og at han skulle arva heile Fresvik hadde prinsen sagt. Kanskje nokon som har halde ap med han eller alt berre har skjedd i Tolleif sitt hovud. 

Men no omfatta det også Russland, England osv!!

 

Eg har ein del opplysningar om faren som også sona på tukthuset i si tid, men det var nytt for meg at også broren var sinnsjuk.

Det står vel ikkje namn på han?

Tolleiv hadde fleire sysken: Unni f 1750, Sjur 1760, Ola 1763, Anna 1766, Anders 1768 og Peder 1771.

 

Ein Erlægning frå Prinsen må vel bety at dei kontakta han?

 

Tolleiv sat på tukthuset eitt år frå 1803 for steling av brev. Men han var også i ei rettssak i 1800, og etter som eg skjønnar så er det for steling av ein killing der han hadde fjerna øyremerka frå bonden Johannes Botolvson Simlenes. Kanskje også noko om ærekrenking av Johannes? Klarer heller ikkje lesa så mykje at eg finn ut kva dommen vart. Har du tid så ville eg setja pris på om du kunne sjekka opplysningane her. Veit det er mykje arbeid med så lange tekstar, så det er mykje å be om. Men du har gitt meg mange nye opplysningar om ein spesiell einebuar på Fresvikåsen. Tusen takk!!!!

https://media.digitalarkivet.no/view/30880/114?indexing=

 

 

 

 

 

 

 

 

[Even Stormoen]

Foreløpig: Intet navn på broren, og den «Erlægningen» skulle jeg gjerne sett! 🙂

 

Mh

[Even Stormoen]

12 timer siden, Anne Marie Bøtun Øyri skrev:

 

<snip> Men han var også i ei rettssak i 1800, og etter som eg skjønnar så er det for steling av ein killing der han hadde fjerna øyremerka frå bonden Johannes Botolvson Simlenes. <snip>

https://media.digitalarkivet.no/view/30880/114?indexing=

 

 

Vel, vel. Dette er den berømte sak om den borteblevne Gedekilling!

Her er Tollev i kjent stil. Han har fått høre at det er en ‹fremmed› geitekilling blant buskapen til Johannes Simlenes. Denne påstår Tollev at Johannes hadde stjålet fra ham og skåret øret av for å fjerne merket. Han har sagt at det er Tyvestræger at skiære Mærke paa andre Folks Creature. Flere vitner kan bekrefte at Tollev har snakket om killingen som er blant Johannes’ buskap. Dog ikke direkte sagt at Johannes har stjålet den, men i generelle vendinger murret over hvordan rikfolk tusker til seg. De kunde ikke blive saa Rige med mindre de vidste at forsyne sig.

Johannes vil ha saken opp til doms, men Tollev vil ha saken utsatt til neste månedsting fordi han har fått for liten tid til å fremskaffe vitner. Og han får medhold: Saken utsettes.

 

Mvh

[Even Stormoen]

Og saken fortsetter –

 

SAB, Ytre Sogn tingrett, F/Fa/L0044: Tingbok (justisprotokoll), 1799-1802, s. 130b-131a

Brukslenke for sidevisning: https://www.digitalarkivet.no/rg20090331690845

Ca. en tredjedel ned på høyre side

 

14 april 1801 gjennopptas saken. Johannes har med seg to vitner: Enken og kårkonen Ragnhild Andersdatter Bøthun og piken Brithe Erichsdatter Bøthun (mor og datter) som begge forklarer at Tollev en 3 Ugers Tiid effter sidtsafvigte Juulehelligt indfandt sig i Vidnets Huus ved Nattes Tiider da Tollev uden mindste Anledning fra noget Menneske gav sig af med at tale om Citanten (Johannes), og at han hadde stjålet en killing fra ham, nærmere bestemt en henved aarsgammel Geed.

Så kommer en viktig opplysning: Tollev møtte ikke opp til rettsaken denne dagen, heller ingen på hans vegne. Så saken utsettes nok en gang – til neste sommerting.

 

Foreløpig ser det jo ut som om at dette ikke handler om at Tollev har stjålet en geit fra Johannes, men at Tollev ved ymse anledninger har beskyldt Johannes for tyveri av samme, og Johannes krever beskyldningen gjort maktesløs.

Det virker jo nesten parodisk sett med våre øyne. Men i et lite, tett samfunn var det vel uhyre viktig å ha sitt rykte og sin ære i behold. Og det kunne det bli langvarige rettsaker av.

Jaja, ingen skal si at de ikke var grundige, i hvert fall. 😉

 

Mvh

[Anne Marie Bøtun Øyri]

Fantastisk godt jobba!

Eg skal setja meg til og bla gjennom rettsboka for 1802 og sjå om eg finn noko meir om saka. 

Frå 1803 sat han på Tukthuset eitt år etter at han hadde stole brev frå postruta mellom Kristiania og Oslo då han fekk sitja på med dei. På denne tida vart han ifylgje seg sjølv lasta ut frå husmannsplassen sin av futen, så dermed var det vel forhåpentlegvis ikkje rettsaker med han før dei siste i 1811-12.

Kan også nemna at han grov si eiga grav oppe i Fresvikåsen, og den viser godt framleis. Men vart sjølvsagt gravlagd i Bergen då han døydde i fengslet.

[Anne Marie Bøtun Øyri]

Har sjekka for 1802, sommartinget for Tjugum

https://media.digitalarkivet.no/view/30881/9

 

Veldig lite eg finn 11-12 juni 1802 under Tjugum, og eg reknar med at saka ville vera der og ikkje komma opp under andre tingstader. Kanskje har ting roa seg så bonden på Simlenes ikkje har brydd seg meir. 

Erlægningen skulle eg også gjerne ha sett, men den finst vel neppe meir. Men må stemma sidan den er referert til i rettssaka. Utruleg viss dei har skrive og fått svar frå prinsen om dette som berre var fantasiar frå ein sjuk mann.

[Anne Marie Bøtun Øyri]

https://media.digitalarkivet.no/view/30881/106

 

Dette er sannsynlegvis dommen på eitt års tukthusarbeid som han fekk etter at han stal brevpost frå postruta mellom Kristiania og Bergen. Seinare hevda han at futen kasta han ut frå husmannsplassen då han vart dømd til tukthus. I alle høve verkar det som han kanskje ikkje har budd i Grønli på Fresvikåsen etter dommen men har reist rundt omkring som tiggar fram til overfallet i 1811.

[Even Stormoen]

2 minutter siden, Anne Marie Bøtun Øyri skrev:

https://media.digitalarkivet.no/view/30881/106

 

Dette er sannsynlegvis dommen på eitt års tukthusarbeid som han fekk etter at han stal brevpost frå postruta mellom Kristiania og Bergen. Seinare hevda han at futen kasta han ut frå husmannsplassen då han vart dømd til tukthus. I alle høve verkar det som han kanskje ikkje har budd i Grønli på Fresvikåsen etter dommen men har reist rundt omkring som tiggar fram til overfallet i 1811.

 

Det stemmer jo bra med utsagnet fra Vik-lensmannen som kjente ham som en omstrippende Betler.

 

Mvh

[Even Stormoen]

Neste sommerting er ikke året etter men her:

 

SAB, Ytre Sogn tingrett, F/Fa/L0044: Tingbok (justisprotokoll), 1799-1802, s. 150b-151a

Brukslenke for sidevisning: https://www.digitalarkivet.no/rg20090331690865

 

Høyre side nederst. Fant det nettopp, og skal se på det. Bare så ikke du leter deg skakk. 🙂

 

Mvh

Endret Februar 13, 2021 av Even Stormoen

[Anne Marie Bøtun Øyri]

Flott!

Litt spent på om det skjedde noko meir i ærekrenkinga og geitesaka.

 

Lurer også på

1 time siden, Anne Marie Bøtun Øyri skrev:

https://media.digitalarkivet.no/view/30881/106

Lurer også på i denne dommen der han vart dømd til eitt år tukthus om det står noko om at han vart frådømd husmannsplassen slik han seinare hevda?

[Even Stormoen]

46 minutter siden, Anne Marie Bøtun Øyri skrev:

Flott!

Litt spent på om det skjedde noko meir i ærekrenkinga og geitesaka.

 

 

Saken er angående de formentlig ærenærgaaende Beskyldninger fremsatt mot Johannes Simlenæs av Tollev Fresvigaasen.

Synes dette var såpass bisarrt og – tja – tidstypisk? at jeg transkriberte dommen i sin helhet:

 

01 Dom!

02 Johannes Bottelsen Simlenæs har, ved Kaldsseddel af 7de Octbr f: A: ladet ind

03 stevne Tollev Endresen Fresvigaasen fordi Denne skal have tillagt Citanten

04 ærevørig Handling; – Beskyldningen er og med de førte Vidner ful-

05 delig beviist; thi det den 8de Novbr f: A: afhørte første Vidnes Giøe Niels

06 Dr: siger uttrykkelig, at hun, paa det Spørgsmaal til Tollev: Hvor

07 ledes det forholdt sig, med den fra Tollev borteblevne Geedekilling? af Tollev

08 fik til Svar: at Johannes Bottelsen Simlenæs havde bortstjaalet

 

[ny side]

 

01 den Killing fra ham, og de den 14de April d: A: ligesaa afhørte 2de Vid

02 ner ere eenstemmige udi, at have hørt indstevnte Tollev Fresvig-

03 aasen sige at Citanten Johannes Simlenæs havde frastjaalet ham, nem-

04 lig Tollev en Killing, eller Aarsgammel Geed. – Hvorimod haver Tollev

05 Fresvigaasen intet andet haft at anbringe uden at Een, Citantens

06 forhen værende, og desuden ustevnet Tienestepige, skal have sagt til

07 Tollev: At der var kommen en hvid Geedekilling iblandt Johannes Simle-

08 næses Kreature; Men foruden at dette ikkun er et løst, og af Tollev

09 selv allene anbragt Snak, saa ville Ordene, om de endog fra Pigen

10 saaledes vare faldne, intet Udslag kunne giøre i Sagen. – Denne

11 er efter Paastevningen, som sagt beviist, og Lovens 6–21–6 skulle maa-

12 ske synes, her at være anvendelig, men Staten synes i Almindelighed

13 paa den anden Side, ikke efter Tidernes Tænkemaade, dermed at være tient. –

14 Forseelsen er begaaet, maaske mere af Kaadmundethed end af Ondskab,

15 og Ræfselse bør paafølge; Thi kiendes for Ret!

16 indstevnte Tollev Endresen Fresvigaasen mod Johannes Bottelsen

17 Simlenæs udsagte nærgaaende, og skammelige Beskyldninger, bør

18 aldeles døde og magtesløse at være, og ej komme Citanten Johannes Simle-

19 næs til mindste Forkleinelse paa sit gode Navn og Rygte. – Der

20 imod bør indstevnte Tollev Endresen Fresvigaasen for hans straf-

21 værdige Kaadmundethed at bøde 5rd til det Sognes Fattigkasse

22 hvor han boer eller opholder sig, item ligesaameget til Ju-

23 stitskassen. – Saa betaler desuden fornævnte Tollev Fres-

24 vigaasen udi denne Sags paavoldte Omkostninger med Reiser

25 for Citanten til Forligelses-Commisionen, denne Sags Førelse og

26 videre 6rd siger Sex Rigsdaler. Ialt som Tollev Fresvigaasen

27 haver at udreede Sexten Rigsdaler siger Sexten Rigsdaler.

28 Det Dømte at eftterkommes 15 Dage eftter denne Doms lovlige

29 Forkyndelse under Lovens videre Tvang. – Tingstædet Asche-

30 lund den 22 Junj 1801. – E. Hesselberg

 

 

Mvh

[Anne Marie Bøtun Øyri]

Ja, her måtte ein tydlegvis passa seg for kva ein sa! Tusen takk for at du omsette alt, skikkeleg interessant!

Reknar med at Tolleiv sikkert ikkje klarte skaffa 16 Rd, så betalte vel neppe.

Etter dette var det altså roleg like til han tok turen til Bergen og stal post. Etter som det ser ut så vart han vel berre meir og meir sjuk og fantaserte og innbilte seg ting.

[Even Stormoen]

3 timer siden, Anne Marie Bøtun Øyri skrev:

Lurer også på i denne dommen der han vart dømd til eitt år tukthus om det står noko om at han vart frådømd husmannsplassen slik han seinare hevda?

 

Dommen omhandler:

 

Et Brev fra det Kongelige Rentekammer til den Constituerede Amtmand Foged Lambrechts dateret 23de October 1802 er i næstpaafølgende November Maaned med sine Bielage frakommet Posten imellem Christiania og Bergen og denne Brevpaqve er attraperet hos een Tollev Endresen Fresvigaasen som siden desformedelst har siddet arresteret.

Brevpakken hadde vært forseglet, men seglet var brutt. Det skulle ha vært 162rd i pakken men herom er siden aldeles intet moveret. Så man antar at det ikke har vært noen penger i pakken (!) Han har sittet på med Posttransporten fra Bergen, men påstår han fant brevpakken i Udmarken og i Postveyen paa Gaarden  Dahles Grund. Dette Arrestantens Udsagn skulle ved første Øiekast synes aldeles urimelig. For de ærlige og utmerkete postmestere i hhv Bergen og Xania ville aldri ha sendt avgårde postsekker som ikke var i complet og laaset Stand. Men forsvareren påpeker at Postkarlene blant annet skal  ha oppbevart postsekkene under en bakke i et åpent Nøst på postgården Tøssen, mens de selv var oppe på gården. Og av dette ser man hvor forskrækkende og utroelig skiødesløs Postsækkene hvori Folkets Velfærd ofte beror, af Postkarlene behandles.

Men uansett hvordan Tollev fikk tak i brevpakken så beholdt han den hos seg i 3 måneder før han spurte forskjellige om de ville lese brevene for ham. Da var seglet brutt. Han ble rådet til å levere pakken til rette vedkommende, men gjorde det ikke.

Derimot står det plutselig at han 12 april forrige år rømte fra arresten! Under flukten har han utgitt seg for å være fra en plass under gården Diseth i Fjærlandsfjorden, men at han mistet plassen i et snøskred og en flom og desformedelst udbad sig Folkets Goddædighed [aldri støtt på dét ordet før!] Imidlertid haver han ogsaa forud bebyrdet Folket ved Tryglerie. Han karakteriseres videre som ikke bare enfoldig, men endog et lumskt, løgnagtigt og for Staten skadeligt Menneske, og at Pengegiærrighed haver været Drive Fjæderen hos ham til hans Fremgangsmaade med Brevpaqven.

Han dømmes til ett år i Bergens Tukthus, og betaling av omkostninger. Ikke noe om fradømming av husmannsplass.

Tilslutt kommer et pussig, lite hjertesukk fra retten: I Øvrigt, skiønner ikke retten, i Betragtning af Sagens Vidløftighed med Correspondence og Tingsvidners Tagelse paa andre Stæder, og saavel Actors som Dommerens mangfoldige andre Embeds-Forretninger i denne vidtløftige Sognsfiord, hvorom denne Akt nærmere taler, end at denne Sag efter Omstændighederne haver været behandlet med de mueligst hurtige Fremskridt.

 

Mvh

 

[Anne Marie Bøtun Øyri]

Tusen takk for alt arbeide du har lagt ned. Eg skjønnar enkelte ting i teksten men har ikkje sjans til å finna ut av heile innhaldet.

 

Tolleiv har vel her vorte sett i eit litt romantisk lys som ein einfaldig og misforstått einebuar ut frå sogene som er kjende om han her i bygda, men ut frå desse rettsreferata får ein eit litt anna inntrykk!

 

Etter som eg skjønnar dommen så kom postsendinga vekk i nov 1802 og Tolleiv beheldt breva i 3 mnd. Så vart han arrestert på nyåret 1803 men rømde frå arresten 12 april. 

Saka kjem ikkje opp før i mars 1804 og dommen er på eitt år. Går ut frå at det er frå dommen blei avsagd, slik at han sannsynlegvis har sete i arrest frå mars 1804 og eit år framover.

Blei vel neppe trekt frå soningstid om han hadde sete arrestert tidlegare på den tida!

Han rømde 12 april og rota mellom anna rundt i Fjærland, truleg Distad. Så kanskje han har klart å vera på frifot heilt fram til rettssaka året etter.