Næstsøskdenebørn - korleis skal eg tolke dette?

[Aase R Sæther - Gloppen]

I eit barnlaust skifte i 1805 står det: 

 

Som arvinger efter avdøde blev angiven paa moderens siide næst søskendebørn, navnlig osv.

 

Kva var vanleg forståing av dette ordet her i Nordfjord på denne tida?

 

Dansk ordbog forklarer ordet på to måtar:  Enten

 

1. Barn af en fætter eller kusine til ens far eller mor.  Men det vil vel i klartekst seie tremenning til avdøde, og så vidt eg veit, hadde ikkje tremenningar arverett den gongen heller, så den trur eg vi kan forkaste.

 

2. Barn af ens fætter eller kusine.  Det skulle då bety at mor eller far til desse arvingane er syskenbarn til avdøde, og då har borna arverett. 

 

Er det nokon som har erfaring med begrepet som kan fortelje meg om eg har tenkt rett her?

 

Redigert: Eit tilleggs-spørsmål: Eg trur arvelatar er fødd utanfor ekteskap. Det vil vel føre til at han har arvingar berre på morssida - eller?

 

 

Endret November 11, 2021 av Aase R Sæther - Gloppen

[Inge Nygård]

Det kan kanskje vere ulike definisjonar av omgrepet, men når det t.d. gjeld kongelege ekteskapsløyve, har alltid "næst sødskende barn" vore lik 3-menningar, så langt som eg har kunne gått slektskapen etter i saumane.

 

Verd å nemne her, kan vel vere Sjur Pedersen Hestenesøren og Marie Olsdtr. Devigen sitt løyve i 1799, der dei vert oppgjevne nettopp som næst sødskende børn: https://www.digitalarkivet.no/da20120913670888

I skiftet etter Sjur Pedersen, er ikkje Marie Olsdtr. eller hennar sysken nemnde som arvingar, sjølv om arvingane er Sjur sine "næst sødskende børn": https://www.digitalarkivet.no/sk20081201660543

 

[Ivar S. Ertesvåg]

"Næstsøskendebarn" = tremenning. 

Nei - det var neppe eit gjengs ord mellom allmugen i Nordfjord i 1805; men ordet var nok brukt mellom "eliten" - og det

er brukt i lova (Kristian Vs Norske Lov) - rett nok ikkje i arvebolken (som også var arvelova som galdt då).

 

Jau... i Kristian Vs lov hadde tremenningar arverett; ... og om dei var døde, born, borneborn osv. til 7. ledd etter oldeforeldra til avdøde.

Dersom eit ættled var heilt borte (t.d. syskenbarn til foreldre til avdøde) arva neste ættled (tremenningane) på like fot "som de vare søskinde".

(dvs einebarnet til syskenbarn 1 arva likt med kvar av dei åtte ungane til syskenbarn 2).

[Aase R Sæther - Gloppen]

Takk for gode svar med nyttige opplysningar. Nei, allmugen brukte neppe ordet, men sidan det sto 2 definisjonar i dansk ordbok, var eg ikkje sikker på kva for ein som var "gangbar" blant dei skrivande i dette tilfellet. 

[Aase R Sæther - Gloppen]

2 timer siden, Inge Nygård skrev:

I skiftet etter Sjur Pedersen, er ikkje Marie Olsdtr. eller hennar sysken nemnde som arvingar, sjølv om arvingane er Sjur sine "næst sødskende børn": https://www.digitalarkivet.no/sk20081201660543

 

Det er nettopp dette som gjer at eg måtte studere ordet litt nøyare. Tremenningar må ha ein felles oldeforelder, og Sjur Pederson har eit felles oldeforeldresett med dei arvingane som er nemnde. Men det finst utan tvil mange fleire tremenningar etter akkurat dette settet, så eg leitar etter ei forklaring på det. Det aktuelle oldeforeldreparet hadde berre born med kvarandre. REDIGERT: Eg ser at eg ikkje har belegg for akkurat den påstanden.

 

Kanskje kan det vere så enkelt at det ikkje var noko å hente for arvingane, og derfor ikkje så nøye med å syte for at lista var komplett.

Endret November 11, 2021 av Aase R Sæther - Gloppen

[Ivar S. Ertesvåg]

5 timer siden, Aase R Sæther - Gloppen skrev:

Redigert: Eit tilleggs-spørsmål: Eg trur arvelatar er fødd utanfor ekteskap. Det vil vel føre til at han har arvingar berre på morssida - eller?

(Norske Lov 5-2-74:)

"Moder og Møderne Frænder allene arve Slegfredbarn, som ej tinglyst er; Men er det tinglyst, da arve Fader og Fæderne Frænder det, ligesom det var Egtebarn. "

 

"slegfred"= utanfor ekteskap (når ingen av foreldra er gifte)

 

2 timer siden, Aase R Sæther - Gloppen skrev:

Kanskje kan det vere så enkelt at det ikkje var noko å hente for arvingane, og derfor ikkje så nøye med å syte for at lista var komplett.

Det kan vere eit godt poeng.  Skiftet er ikkje eit slektsoversyn, men ei vurdering buet og fordeling av det mellom kreditorar og arvingar.

 

[Aase R Sæther - Gloppen]

21 minutter siden, Ivar S. Ertesvåg skrev:

(Norske Lov 5-2-74:)

"Moder og Møderne Frænder allene arve Slegfredbarn, som ej tinglyst er; Men er det tinglyst, da arve Fader og Fæderne Frænder det, ligesom det var Egtebarn. "

 

Då fekk eg bekrefta det eg trudde.

[Torbjørn Igelkjøn]

8 timer siden, Aase R Sæther - Gloppen skrev:

Kanskje kan det vere så enkelt at det ikkje var noko å hente for arvingane, og derfor ikkje så nøye med å syte for at lista var komplett.

 

Absolutt. Mitt inntrykk er at skifte der det uansett ikkje er noko arv ofte er mangelfulle når det gjeld arvingane, dersom det i det heile teke er oppgitt namn på arvingar. Dette er jo ganske naturleg. I tillegg vil skifte der det er fjerne slektningar kunne vere mangelfulle fordi ein ikkje kjente så godt til alle deler av slekta. Ofte vart slike skifte kunngjort i avisene, og resultatet vart ofte ei meir komplett oversikt over arvingane. Men alt dette reknar eg med at du veit frå før.

 

Det er elles alltid lurt å sjå gjennom utlodninga, sidan det kan vere nemnt fleire arvingar der enn i innleiinga. Det kan også av og til vere motstridande opplysningar. Ein skulle vel då tru at det er namna i utlodninga som er mest til å stole på, men det viser seg også å kunne vere motsett.

Endret November 12, 2021 av Torbjørn Igelkjøn

[Torbjørn Igelkjøn]

Sidan ein snakkar om slegfred (og sidan det er fleire "ekspertar" samla her i tråden) lurer eg på om eg kan låne den litt - og spørje om mi tolking er rett om at det er tante og onkel til Brita Øen som er nemnde i dette skiftet? Eller er dei evt. tante og onkel til Anne Olsdtr. Olset, og altså sysken til Brita Øen?

 

 

Endret November 12, 2021 av Torbjørn Igelkjøn