[#3924] "... epidemienes historie i Norge i eldre tider"

[Gjest Bjørn Davidsen]

Lækjaren S.W. Brochmann skreiv i 1936 artikkelserien "Bidrag til epidemienes historie i Norge i eldre tider" i Tidsskrift for Den Norske Lægeforening". Serien vart seinare prenta som "særtrykk".Brochmann gjorde eit grundig granskingsarbeid i kjeldene. Artikkelserien er difor svært god, dersom ein ynskjer oversyn over korleis epidemiane herja i Noreg frå før 1700 til etter 1813. Rett nok har Brochmann lagt mest vekt på tilhøva i Nord-Noreg, Trøndelag og på Vestlandet, men han har òg med ein del om Aust-Noreg, Sverige og Danmark.Sidan særtrykket ikkje er heilt lett å få tak i, har eg no tatt til med å leggje ut det viktigaste oversynet på inngangsadressa: http://home.online.no/~fndbred/sykd.htmFørebels er berre halvparten av det eg har tenkt å leggja ut, gjort ferdig og lagt ut. Resten kjem når det er korrekturlest.

[Gjest Bjørn Davidsen]

Og no er resten korrekturlest - og lagt ut på nemnde adresse. Men det finst òg lenke til sida frå info-sida til SAB.

[Gjest Bjørn Davidsen]

Eg har no teke til med å leggje ut resten av dette materialet. Alt er skanna og blir truleg ferdig i løpet av påska. I dag har eg lagt ut kap. I og II.

[Gjest Astrid Ryen]

Til Bjørn Davidsen.Det er til stor glede for mange at du legger ut dette på nettet. Takk for det! Dessuten skal jeg lese annen informasjon som finnes på FNDB, en organisasjon jeg ikke visste eksisterte.Hilsen Astrid Ryen, Trondheim

[Gjest Bjørn Davidsen]

Takk for hyggjeleg tilbakemelding. No har eg òg lagt ut kap. 3 og 4, slik at "Bidraget" er samanhengande frå kap. 1 til og med 13, pluss kap. 17.

[Gjest Bjørn Davidsen]

No er også kap. 14 lagt ut.

[Gjest Bjørn Davidsen]

No er kap. 15 lagt ut.

[Gjest Bjørn Davidsen]

No er kap. 16 og dermed heile "bidraget" på plass.

[Gjest Knut Bryn]

Først takk til Bjørn for et interessant bidrag. Jeg var spesielt interessert i se om det skulle stå noe om epidemier på Vestlandet på 1690-tallet, men det fant jeg ikke noe om. Det nærmeste jeg kom var en henvisning til P. M. Holst som skal ha skrevet at "koppene huserte i Trondheim 1691".Når jeg er spesielt interessert i dette, så er det fordi jeg har indikasjoner på en alvorlig smittsom sykdom i Årdal, Indre Sogn, i 1692. Noen kirkebøker er ikke bevart, men skifteprotokollen viser at det 11. april var skifte etter Ole Jensen Bratt på Seim og dagen etter var det skifte etter nevøen hans, Peder Nilsen Bratt, som var bonde på nabogården Jevnakre. Og ikke nok med det. Samme dag var det skiftet etter kona til Peder, og noen måneder senere etter én av de andre bøndene på Seim.Dette kunne jo være tilfeldigheter, men så tok jeg meg en kikk på antall begravede i Bergen i tiden før april 1692. Da fant jeg en meget klar topp i antall dødsfall i september/oktober 1690. Faktisk var det en overdødelighet på 150-160 personer i Bergen i disse to månedene, dvs. mer enn 400 % av normalen på denne tiden. Denne bølgen finner vi igjen i alle kirkesognene, men det kan se ut som om den rammet Nykirkens sogn noe tidligere enn de andre.Det jeg nå lurer på nå, er om dette kan være den samme koppeepidemien som rammet Trondheim i 1691? Er denne epidemien i Bergen beskrevet i noen samtidige kilder eller i senere litteratur?

[Gjest Bjørn Davidsen]

Det er ikkje utenkjeleg. I alle høve ser det ut til å vere ein epidemi som råke først og fremst born - og då er det nærliggjande å tenkje seg koppar. Eg veit ikkje noko meir om dette, enn det eg har lese hjå Brochmann. Dessutan er 1690-talet i tidlegaste laget, sjølv for han. Men det eg har merka meg i annan samanheng, er at indre Sogn vart råke etter måten mykje seinare enn Bergen.

[Gjest Bjørn Davidsen]

Dei som ikkje har fått nok av sjukdomar i eldre tider, kan no halde fram med å lese Hans Strøm si bok: "Kort Underviisning om De paa Landet, i Bergens Stift, meest grasserende Sygdomme, og derimod tienende Hjelpe-Midler." frå 1778. Den har eg skrive av og lagt ut med adresse: Lenke Det var svært sterk kost dei fekk som medisin i einskilde høve.