[#63282] Mer om slekta Loss

[Gjest Arnfrid Mæland]

Bare litt til før jeg går tilbake til mitt arbeid;Isak og Herborg er identiske med Isak Villumsen Nortveit (også av Håvik-slekt) og Herborg Samsonsdatter Linga (av kjent slekt). Isaks bror, Ole Villumsen, var gm med Agate Haga. Isaks søster, Sissel Villumsdtr, var gm Lasse Eivindsen Håvik (også av Gjøn-slekt). Kanskje det kan finnes en link her...

[Gjest Kjellaug Robberstad Petit]

Ja, det kan det jo være! Mener du at Jens sin kone kan ha vært av Gjøen slekt? Jeg tror denne fru Jens Loss døde før 1669, dessverre!Her er Hendrig Loss public absolveret i 1673, hadde vi det fra før? Nede på venstre kolonne: Kildeinformasjon: Hordaland fylke, Os i Os, Ministerialbok nr. A 1 (1669-1722), Kronologisk liste 1673, side 6. Permanent sidelenke: [url="http://www.arkivverket.no/URN:kb_read?idx_kildeid=11612&idx_id=11612&uid=ny&idx_side=-7>Lenke Permanent bildelenke:

[Gjest Arnfrid Mæland]

'Makeskifte, bytte av én fast eiendom mot en annen. I 1600-årene brukte privatfolk ofte land­skylda som målestokk ved m. seg imellom; senere tok man gjerne hensyn til aktuell bruksverdi. Mellomlag ble gitt i penger eller gjenstander. Ved m. ble eventuell odelsrett overført til den nye eiendommen. M. av privat gods mot off. gods skjedde nesten alltid etter initiativ fra privatfolk som ønsket å skaffe seg enkelte off. eiendommer pga. muligheter for sagbruksdrift, tømmerhogst o.a. Derfor gjaldt her fra 1629 den regel at det off. skulle ha dobbelt vederlag, regnet etter land­skylda. K.J.' (Fra lokalhistoriewiki.no)

[Gjest Arnfrid Mæland]

Jeg bare lurte på om barnets navn kunne si oss noe. Ellers så var der ikke så mange etterkommere i Loss-Slekten.

[Gjest Arnfrid Mæland]

(27) Nei, jeg tror like gjerne at dette makeskifte kan være et blindspor i jakten på fru Jens Loss. Jeg ønsket bare å finne ut hvem Isak var.

[Gjest Kjellaug Robberstad Petit]

Fra Samnanger I, s. 361 om Nordvik: 'Matrikkelnemdene 1666: Hrr. Jens Loss eget Gods. Tilsagt at plante Humlehage' Contributionsmanntalet 1658 hev Nils og Anders som brukarar; men eigarmannen er soknepresten hrr. Samuel (Loss).'Det er ingen Isak villumsen på Nordvik i bygdeboka, derimot er det en Isak Villumsen på Solbjørg. Men Solbjørg tilhørte ikke Loss slekta. I 1666 er Villum Andersen nemd som brukar. Han var gift med Guro Lassedtr Berge i Fusa (Fusasoga sier at hun het Guro Andersdtr) Han hadde en sønn som het Isak Villumsen og so var gift med Barbra Jonsdtr Gangstød, han er nevnt i 1701.Men det ser ut for at det har vært forbindelse med Berge i Fusa og Haga i Fusa.

[Gjest Arnfrid Mæland]

Ikke Nordvik, men Nordtveit(-grend), det er vel Fusa, like ved Hjertneset.

[Gjest Terje Hatvik]

Til innlegg (23):Ingen Brita Loss der, nei - dette er nok Brita frå den etterkvart så smått vidgjetne bakverksholmen ''Lofføen''. Guten som blir døypt kjem også derfrå - utan at det dermed er sagt noko som helst om at dei var 'loffarar'. For dei som framleis ikkje skjønar bæret: Lofføen = Lepsøy i Os. Lepsøy ligg i grenda Søre Øyane, og er no som før nabogard til Sundøy, Røttingen, Bruarøy, (Sør)Strøno og Særvold.

[Gjest Kjellaug Robberstad Petit]

32) Huffda! Jeg kan ikke lese lenger! Da må noen som har Fusa soga komme oss til help.33) Ja, nå ser jeg at resten av ordet står foran datoen! Det er ikke alltid lett å lese disse kråketærne!Interessant det du skrev om Maria i den andre tråden, Terje. Hun er tydeligvis mye yngre enn disse andre.Jeg har prøvd å finne en forbindelse mellom Loss og disse de var faddere til, men de trenger ikke være i slekt i det helke tatt! Det blir jo omtrent som med disse makeskiftene.

[Gjest Kjell-Arne Mellum]

(32)Nordtveit, Fusa 4.Anders n. 1563. Hans barn Willum Nordvedt, Mikkel Tvedt, Ingebrikt Baardtvedt.----Willum Anderson Nordtveit n. 1582-1624, lensmann i 1601 g Guro Tomasdtr. Haavig n. 1621, 1629.Barn:Ole n. 1626-48 g. ca. 1610 Agate (Haga?)Anders (Ballesheim)Cesilie d. 1676 81 år g. Lasse Berge i Fusa.Isak 1592-1658/64 g. ca. 1666 Herborg Samsnsdtr. Linga d. 1666/68. b. Øyerhavn 1617-21, Kjæravik, Varaldsøy 1625-ca. 1629, Øpstad 1630-58, senere trolig på Markhus. Isak eide i 1624 hele 4 l. i Bryn og lekve på Voss og i Oma.Ingen flere barn nevnt. Så står det 'Willum sine sønner Ole, Hagtor? og Anders blir enige 4. juli 1608 med Marie Robertsdtr. ang. en sag. Men Ingen Hagtor nevnt bla. Willum sine barn? Mulig feil for Isak?

[Gjest Kjellaug Robberstad Petit]

Tar meg den frihet å sitere et innlegg av Rune her: 'Rune Thorstensen, Bergen, 8.7.2008 12:57 (196) Litt på siden, men jeg tar det med likevel. Anne Jensdtr. Loss hadde en bror Nils Jensen Loss, som bodde på Moldegård i Os. Han døde sent på året 1670. Han var ugift og skiftet etter ham 03.01.1671 nevner hans søsken, bl.a. Anne gift med Hans Pedersen. Dato 3. januar 1671, til avdødes søsken Hindrich Loss, Samuel Loss, Anne, g.m. Hans Pedersen, Ingeboer og Kirsten. Boet hadde odl i 23 2/5 merker smør i Nordvik, og det var igjen en netto på 30-4-1 av en brutto på 130-4-0'Det vil altså si den den Maria vi fant ikke kan være søster, men som Terje sa, kanskje en niese. Brita er heller ikke nevnt, så da er hun og muligens som Terje foreslo en svigerinne. Hun ser jo ut for å være i samme aldersklasse som Anna, Samuel, Henrik og Kristine som alle finnes som faddere rundt det samme tidspunkt.

[Gjest Arnfrid Mæland]

Fortsettelse av listen i innlegg (1);1687; Anne Malene Pedersdatter Sønderborg i Os kirke; Faddere: Samuel Loss og Margrete Hansdatter Loss (??) 1688; Magdalene Pedersdatter Sønderborg i Os kirke; Faddere: Samuel Loss, Anne Loss og Mari Peders Lossdatter (??) 1689; Marie Pedersdatter Sønderborg i Os kirke; Fadder: Samuel Loss 1694; Hans Rolfsen Greve i Korskirken; Fadder: Ingeborg Loss 1695; Nils Pedersen Sønderborg i Os kirke; Fadder: Samuel Loss 1698; Marie Pedersdatter Sønderborg i Os kirke; Faddere: Samuel Loss og Marie Loss 1699; Henrik Rolfsen Greve i Korskirken; Fadder: Christine LossFortsettelse når de skannede KB er oppe igjen.

[Gjest Kjellaug Robberstad Petit]

Så skulle altså denne Mari være en Pederdstr, kan det være mulig at hun da er inngift i slekta. Finner ingen Peder Loss heller ingen Hans Loss.

[Gjest Arnfrid Mæland]

Ja, hvis hun ikke da var gm Peder og datter av en Loss. Tok et globalt søk på Loss o.l. med fødsel på 1600-tallet. Det var enormt mange treff i Bergen. Her må jo, som vi har vært inne på i en annen debatt ha vært flere samtidige familier Loss, men kanskje med samme opphav. Jeg tok et søk her på BF i går kveld og da fikk jeg opp en debatt der vi bl a har drøftet det makeskiftet. Jeg tror jeg skrev 'Øpstad'.

[Gjest Kjellaug Robberstad Petit]

Ja, jeg har og vært borti det. Noen navn kan vi si vi 'kjenner igjen', men som Terje sa (i debatten din om etterkommere, lenke i # 1)så var det mange som het Los / Loss, etc. ..fordi de opprinnelig var i det yrket.Med hensyn til Maria, så er det mulig du har rett siden det står Lossdatr. Finner ingen blant gifte i Os som kan passe.

[Gjest Terje Hatvik]

Eg legg inn ein tråd eg laga i Arkivforumet som er relevant i denne samanhengen:63518: Oppslag i FT 1701 for Fusa sokn i Ous prestegjeld (HO) - Hope, N. Holmefjord Arkiv: Arkivforumet --------------------------------------------------------------------------------Terje Hatvik, Os i Hordaland, 16.10.2008 22:00 (1) Eg ønskjer oppslag i folketeljinga for året 1701 (i original) for Fusa Sokn i Ous prestegjeld vedkomande gardane Hope og Nore Holmefjord. Det første gjeld presteenkja Anne Loss på Hope: ''Enchen/ Hoppe/ --/ ops/ prest Enche/ Ous''Alderen hennar er, som vi ser, ikkje oppgjeven i den føreliggjande databasen. Stemmer dette med originalmanuskriftet? Eller står det kanskje noko der som ikkje er kome med ved transkriberinga?Det andre gjeld følgjande oppsitjar på Nore Holmefjord: ''Samuel Loss/ Nore Holmefiord/ 51/ ops/ lensmandsgaard/ lever vel/ Ous''Er den oppgjevne alderen hans (51) feil-lesing for 57, eller står det kan hende 51 i originalmanuskriptet òg?På førehand mange takk! --------------------------------------------------------------------------------Yngve Nedrebø, SAB / DA, 19.10.2008 11:48 (2) 1701-manntallet ligger i Riksarkivet. Manntallet hadde først og fremst et militært siktemål, og derfor var kvinners alder regnet som unødvendig for registreringen. Så vidt jeg har sett er ikke noen av enkene i manntallet oppgitt med alder.I den avskriften vi har av 1701-manntallet, og som ligger til grunn for dataversjonen, står Samuel Loss som 51 år gammel. --------------------------------------------------------------------------------Terje Hatvik, Os i Hordaland, 19.10.2008 23:00 (3) Mange takk for eit oppklarande svar.I tillegg legg eg også her inn dei fadrane som eg fann ved gransking dåpsinnførslene til Sønderborgborna:- Fadre ved dåpen til dei tolv Sønderborgborna, 1687 – 1705 - Eg har sett ?? ved alle dei namna eg er usikre på:ANNA MALENE – 1687 (Anne Malene dør før 1701, ikkje nemnd i FT 1701).Jørgen Pederß:Samuel LoßMargrethe Søfrenßd:Maren Hansd: FuseMALENE – 1688Woen Jens:Anders PyygSamuel LoßAnne Los:Marj Peders Hans daatter (Presten har her streka over Peder og retta namnet til Hans).MARIE – 1689Hans JørgensenCasper JordanWogn Joens:Syster SiheldrupKari HolmefiordSammøl (!) LoßHANS – 1692 (død i 1704, jfr. ei opplisting av borna ved arveskifte e. faren i 1706).Hr. Søfren GrefueMandrup Niels:Hendric FrimanMadam FleischerIngebor, Von JensensPEDER – 1693Rolf GrefveHans S??drop (Scheldrup?)Peder Fuses:Ane HopeKristina PygNIELS – 1695Peder Hofmand (truleg svogeren til soknepresten i Os, Christoffer Garmann).Samuel LosßPeder Hans:Sissela HaktorsdatterSøster SchieldrupJENS – 1696Skubinacht Hendrick GreveJens Thomaß: KraftAnna HopeMaren, Rolf GrefvesANNE – 1698Samuel LosßNiels AndersønMargareta Hoffmand (kona til sokneprest Garmann).Marie Losß (kan dette være dottera til salig Henrik Loss? I såfall er ho truleg f. i året 1673).Marie Sønderborg (kanskje ei søster av barnefaren, Peder P. Sønderborg?)SAMUEL – 1699/1700Ikkje døypt i Os sokn – kanskje fødd for tidleg (og dermed umiddelbart døypt) under eit besøk i eit anna kyrkjesokn, t.d. då i Fusa eller i Samnanger?, der dei hadde slekt.JACOB – 1701Michel Vldrics:?? (Uldrichs?)Anders Widing?? Nyerop??Anne JohannisdaterAne Joensdtr.:ELEN – 1703Cornellis ByringJacob VidingAne Müß??Karen Hansdtr.Karen LingaardJOHANNE – 1705Hr. Niels Søfrens:??Samuel LosßAne HopeMarij Blanßd??Ingebor Voensdtr.

[Gjest Terje Hatvik]

No har eg studert fadderen Hr. Niels opp mot mogelege kandidatar i Os og omegn, geistlege som ikkje geistlege, og etter sjølvkritisk gjennomgang av mi eiga tolking, kjem eg til at det som eg lenge tolka som ein 'Ø' med ekstra land strek gjennom eigentleg er ein 'f' - eg har sjølvsagt samanlikna med sokneprest Garmann sine 'f'ar' andre stader i kyrkjebøkene. Og då vert resultatet eit heilt anna! Ikkje Hr. Niels Jørens: - men Hr. Niels Ifwers: (NB: ikkje Søfren eller Jøren, men faktisk Ifwer (Ivar). Og kven er då denne Niels Ifwers:? Jau, han er presten (ja, ein geistleg) Niels Ivarson Leganger frå Vik i Sogn, presten Garmann sin huskapellan i Os frå 1704. Niels Leganger vart etterkvart Christopher Garmann sin svigerson og han etterfølgde svigerfaren i presteembetet i Os.Den radikale feiltolkinga mi av patronymet til Hr. Niels sjølvsagt den mildt sagt sjuskete handskrifta til Garmann.Niels Leganger var (1682 - 1747) vart altså kapellan i Os Prestegjeld i 1704, sokneprest i 1721 og prost i Sunnhordland (inkl. Os) frå 1742 til han døydde i 1747. Niels var son av presten i Vik, Ivar Erikson Leganger. Han var son av presten i Leikanger (dvs. Leganger) i Sogn, Erik Ivarson Norddal; som igjen var son av presten Ivar Erikson i Norddalen på Sunnmøre. Som ein ser var Niels Leganger 4. generasjon prest i si slekt. Desse opplysningane har eg fra Os-soga band I, der bygdebokforfattaren Nils Tveit naturleg nok delvis stør seg på Lampe si prestesoge, men supplerar òg med eigne funn frå kyrkjebøker, skattelister, tingbøker m.m..Den stridslystne Bergensaren Christopher Hermannson Garmann (1639 - 1721) vart som kjent sokneprest i Ous prestegjeld etter Jens Loss frå 1668 og stod i embetet til han døydde i 1721. Frå og med 1703 var han også prost i Sunnhordland.(Nils Tveit skriv m.a. at Garmann utan vidare tileigna seg eit hus i prestegarden som tilhøyrde arvingane etter Jens Loss, og hamna i beisk strid med desse. Den seinare lensmannen Henrik J. Loss var då Loss-ætta sin talsmann på tinget. Kanskje var det difor at Garmann påla Henrik offentleg skrifte i kyrkjedøra i Os kyrkje 10. mai 1673? Var det med andre ord slik at arvingane etter Jens Loss vann rettsaka, men at taparen sokneprest Garmann tok hemn ved å 'plaga' Henrik Loss etterpå? Ikkje umogeleg ... Og i såfall var dette heilt klårt misbruk av kyrkjetukten, men usannsynleg er det ikkje, for den same Garmann kom også opp i strid både med sin eigen kyrkjelyd og med fleire av kapellane sine, og prøvde å få i alle fall ein kapellan avsett).Ifølgje Tveit var Garmann elles kjent som ein søkkrik men ditto gniten, dvs. gjerrig, prest som lenge greidde seg utan huskapellan; han ville slettes ikkje lønna fleire enn det han var nødt til.Men det ser ut til at kombinasjonen av auka arbeidsbør (les: prosteembetet) og auka alder (Garmann runda 65 i 1704), gjorde at han til slutt 'beit i det sure eplet' og tilsette ein huskapellan, den då 22-årige sogningen Hr. Niels Ifwers:. Og denne unge presten er det då som året etter står fadder for Johanne Pedersdtr. Liuse Closteret.

[Gjest Kjellaug Robberstad Petit]

Interessant Terje! Det er utrolig hva en finner ut av å nistirre på disse bokstavene. Er vi noe i tingbøkene om denne striden mellom Garmann og Loss-slekta som Nils Tveit skriver om montro? Nevner Tveit noen årstall?

[Gjest Terje Hatvik]

Til (43) Dette er henta frå Os-soga band I, Nils Tveit, Os, 1932; s. 407 – 408, med mine kommentarar i parantes, (slik):’’Den nye soknepresten (i Os) Samuel Steffenson Loss vart tilsett i 1601. Han var son til presten i Leikanger i Sogn, Steffen Eriksøn Loss, og første kona hans som vi ikkje veit namnet på. Ho døydde på barselseng. Samuel Loss var ein vél upplyst mann og gjekk med liv og hug upp i presteyrket. Han bygde på eigen kostnad eit særskild hus i prestegarden til skulestova (NB: Den aller første skulen i Os, meir om denne nedanfor), der bygdeungdomen fekk upplæring i katekisma, og han gjorde mykje for å hjelpa fram kristenlivet og upplysningi i bygdi. Alt det me veit um Samuel Loss tyder på at han var ein framifrå prest, millom dei likaste som hev vore i Os.Samuel var gift med Eufemia Jensdtr., ei dotter av Vossepresten Jens Sørensen Landgraff og kona Ingeborg Nilsdtr. Hess. Av borni kjenner me: 1. Jens, som vart prest i Os etter faren. 2. Elias, lærar og prest i Bergen. 3. Nils, gift og busett i Bergen. 4. Daniel, vanfør og ugift. 5. Anna, gift med Lindåspresten Luttich Hanssøn Ovenstad. 6. Hans, nemnd som soldat, men sidan ukjend. (Han kan vera identisk med ein Hans Samuelson som vi seinare finn att i Bergen. I tillegg kan det ikkje utelukkast Brita Loß, som vi finn som fadder fleire gonger i Os prestegjeld, kan ha vore ei dotter eller svigerdotter av Samuel). Samuel døydde i 1659. Det finns enno mange av ætti hans i Os, Samnanger og Fusa.Då prestekallet hadde 5 sokner måtte det umfram soknepresten ogso vera ein fast (residerande) kapellan, og på sine gamle dagar heldt ogso Loss ein huskapellan (personellkapellan). Den faste kapellanen buddee jamnast på Fusa. Den fyrste som me finn nemnd av det slaget var Peder Bing.’’ ..... ’’Prestesonen Jens Loss som fyrr hadde vore huskapellen hjå faren (frå 1629) vart so fast kapellan til faren døydde. Det er ogso frå den tidi nemnd ein kapellan som heitte Luttich. Truleg er det den same Luttich Ovenstad som sidan vart gift med prestedotteri, og som soleis ei tid hev vore huskapellan hjå verfaren.Då gamlepresten døydde i 1659, etter å ha vore sokneprest i Os i 58 år(!), vart sonen Jens Samuelsøn Loss sokneprest. Han var fødd i 1604 og var soleis komen langt upp i åri då han fekk prestekall. Men då han var fødd i Osbygdi og hadde vore kapellan der radt frå 1630 (evt. 1629), so var han godt kjend millom bygdefolket. Jens Loss var ein lærd mann, var særs kunnig i det gamle norske målet og i dei gamle sogeminne, og vossepresten Miltzow som livde samstundes gjev han eit framifrå vitnemål for hans store lærdom. Han (Jens) rydja og dyrka mykje på prestegarden (altså Os). Han var ein dugande prest, ein fredsæl mann og var utifrå likt av bygdefolket.Jens Loss var berre sokneprest i 9 år då han døydde alt i 1668. Kven han var gift med veit me diverre ikkje. Men det er mykje som tyder på at kona var av ei vestlandsk adelsætt, og at Jens Loss fekk mange gardar med kona si.’’(Kommentar: Det er minst like sannsynleg at Jens sjølv var ein rik mann, og at han vart endå rikare då faren Samuel døydde i 1659. Når dette då fell saman med at kong Frederik III gjennomfører Noregshistorias største eigedomssal på 1660-talet fordi kongen – dvs. statskassen – var nær bankerott etter dei store krigane med Sverige på 1650-talet; så er det godt mogeleg at Hr. Jens slo til og kjøpte opp mange eigedomar som tidlegare hadde vore adels- og/eller krongods. Det kan òg tenkjast at sjølveigande bønder i Oa eller Samnanger lånte pengar av Jens Loss mot pant i garden, og når dei så ikkje greidde å betala tilbake lånet til rett tid, så skjønar ein lett kva som skjedde med garden/gardane).’’Av borni kjenner me 7: 1. Anders, kapellan i Os, sjå nedanfyre. 2. Henrik, var ei tid lensmann i Os (1675 – 1680) og var busett på Molda, men vart sidan borgar i Bergen. 3. Samuel, gift med Kari Lauritsdtr. Fåborg, var lensmann i Os. 4. Nils, døydde som student på Molda. 5. Anna, gift med Hans Pedersøn, kapellan i Os; sjå nedanfyre. 6. Ingeborg, gift med Voeg Jensen, Bergen. 7. Kirsten, gift med kjøpmann Nils Andersen, Bergen. (--- og alle desse veit vi jo meir om).Anders Jensson Loss var frå 1655 kapellan hjå bestefaren og frå 1659 til 1658 det same hjå faren Jens Loss. Etter faren døydde tykkjest han ha vore gardbrukar ei tid, kann henda på Molda som Lossætti åtte. Då Jens Loss vart sokneprest i 1659 vart Hans Pedersøn fast kapellan med bustad Fusa. Han var son åt Strandsbarmpresten Peder Rasmussøn, og vart gift med prestedotteri Anna Jensdtr. Loss. Av borni vart sonen Peder gardbrukar på Tysse og er ættarfar til den store Tysseætti som er spreidd i Os og Samnanger (inkludert Nils Tveit sjølv, via Tveitarås i Smngr). Dotteri Elen vart gift med forvaltaren på Lysekloster, Peder Pedersøn Sønderborg, og dotteri Mari vart gift med skreddar Rolf Greve i Bergen.’’ Så langt Tveit om prestane i Os.Litt frå tingbøkene frå året 1668, hausttinga i Os og Strandvik skipreider:’’Anno 1668 den 30 Octobris holtis allmindelig høste och sageting paa Houge med allmuen aff Oussz schibbrede. Neruerende effterschreffne laugrettis mend som 11b retten betientte nemblig Olle Hegland, Niels Aarland, Hanssz Arland, Thomas Giere, Johannes Haffschar, Svend ibidem, Anfind Steenszland, Michell Huchenes, och Olle Langeland, med lehnsmanden etcetera. Hindrich Lossz lod lessze den Welbiurdige mand Loduig Roszenkranzis och hans Welbiurdige husszfrues till hannem giffuen kiøbebreff paa den gaard Kliffue (Klyva i Os) som aarlig schylder 1 løb smør 1 hud for 160 Rixdaller. Daterit Hatteberg den 14 April 1668’’Garden Klyva er nabogarden til Molda (Moldegård) der broren Niels Jensson Loß budde fram til han døydde, truleg i desember 1670, og som Henrik Loß altså overtek frå og med 1671.Vidare i same teksten:’’Hendrich Jensszen Lossz steffnet Jacob Hegeland (Heggland i Os) for 2 Rixdaller rest paa første bøxell och for forleden aars landschyld 4 ½ march. Begierede dom til betalling. Jacob møtte berettede, at wille betalle land schylden strax, bøxellen schulle hand faa inden jull. Aff sagtt Jacob Hegeland bør betalle Hendrich Lossz inden 14 dage wnder nam i hans boe’’.Etter mi meining viser det ovanståande at Jens Loss er død _før_ den 30. oktober 1668, og at det difor er sonen Henrik Loss som då tek seg av forretningane hans i Os og Samnanger (Os Skipreide) – som inndriving av uteståande skuld på faren sine vegner. -----------------------------------------------------------’’Anno 1668 den 3 Novembris holtis allmindelig høste och sageting paa Haauig med allmuen aff Stranduig schibbrede. Neruerende effterschreffne laugrettis mend som retten betientte nemblig Mortten Nordtuedt, Engell Giøn, Willomb Nordtuett, Vintzens Windenes, Anders Berie, Anders Haauig, och Siffuer Reffne, med lehnsmanden Wiglich Eye. Her Hanssz paa Fussze lod lesze it mageschifftebreff aff hans sallige wærfader Her Jens Lossz wnder tegnet och indganget med sallig Jszach Øffstestues arffuinger, om Marchhussz ½ løb smør ½ hud med bøxell sambt i Haszelltuett it spand smør it gedschind och ½ faarschind, som Her Jenssz fra prestebollit paa øffrighedens behaug haffuer affstandet, och derfore igien bekommet till it sand mageschiffte 3 spand smør och 3 geedschind med bøxell i Øffstestue i Fussze sogen. Daterit Ous prestegaard den 14 May 1668.’’Dette bør vel gjerne tolkast slik at Jens Loss var i live seinast 14. mai 1668, men at han er død pr 3. november, jamfør då hausttinget i Os 30.oktober; og at svigersonen Hr. Hans tydelegvis tek seg av Jens Loss sine forretningar i Fusa og Strandvik (Strandvik Skipreide).Vidare litt om skule og opplæring i band I av den nemnde Os-soga s. 336-337:’’Samuel Loss som var prest frå 1601 var sterkt interessert for upplysning, og enndå meir sonen Jens Loss som var prest etter faren. Samuel Loss sett i 1630-åri upp eit særskilt hus på prestegarden til skulehus. Huset vart bygt av Tøsdalsmennerne på presten _sin eigen kostnad_, og timberet fekk han frå ein skogteig ”Huchaasen” (Høgåsen eller Haukåsen?), som høyrde til Lyseklosterskogane i Os. Då Jens Loss var død i 1668 vilde etterfylgjaren hans, den pengekjære presten Garmann taka huset til sitt bruk, men ervingane etter Jens Loss prova då at skulehuset var deira eigedom, og dei tok huset burt. I dette huset heldt klokkaren skule for ungdomen, men korleis upplæringi gjekk fyre seg hev me diverre lite greida på.’’Vidare: ’’ I 1668 var biskop Nils Randulf på visitas i Os og han skriv um dette: ”’ D. 3. May visiterede jeg udj Ousz huor ungdomen var flitteligen kommen tilstæde oc giorde goed reede for sig udj deris børnelæsning.”’ I 1672 var bisp Randulf atter på visitas, og då skreiv han: ”’Den 12te Junii 1672 visiterede jeg i Ous kircke huor ungdommen kom ichun faae til sammen, dog giorde goed reede for sig. Sognepresten oc klocheren finge got skudszmaal aff almuen.”’ Det ser soleis ut til at osingane i dei åri hev lært katekisma vel, og at klokkaren Ola Olson Deberg hev vore ein dugande lærar. Men truleg hev prestane Jens og Samuel Loss største æra for at ungdomen i Os då stod millom dei aller beste i Hordalandsbygderne.’’Tilbake til striden med presten Garmann (Nils Tveit, Os-soga band I, s. 410-411):’’Kristoffer Garmann vart den nye presten. Han var son til president Hermann Garmann i Bergen og kona Margreta Andersdtr. Buch. Garmann var av ei rik og høgvyrd ætt, og sjølv tykte han ogso vel um seg. Han var sverande glad i pengar, og vart um ikkje lenge ein søkkrik mann. Alt fyrste året han var i Os (1668) kom han i strid med ekkja etter Jens Loss og sønerne hennar. Garmann vilde grava alt til seg, millom anna vilde han ogso ha det skulehuset som gamle Loss sjølv hadde kosta oppsett, - han tok innkomorne av garden som ekkja hadde rett på i ’’nådsensåret’’ sitt og mykje meir. Han fekk likevel ikkje viljen sin i dette. (Som vi såg ovanfor vant arvingane etter Jens Loss denne striden. Legg også merke til at Nils Tveit slår fast at fru Jens Loss, den vidgjetne fru X; overlevde mannen sin – ekkja etter Jens Loss). Den nye presten var ogso um seg som ein smed etter innkomor hjå bygdefolket. Rett som det var kom han i strid med ein eller annan um bygsel, offer, tiend eller andre avgifter til presten. Han (Garmann) eigna til seg mange gardar og var ein hard husbond mot leiglendingar. Og at han var stridvoren fekk ogso kapellanane hans sanna.’’Og til slutt, det som eg fann i tingboka for 1670 om dette, vårtinget på Hauge i Os:’’Anno 167[0 den.....Mart]j holtis allmindelig waarting paa Houg[e i Ous schibbrede.] Neruerende effterschreffne laugrettes mend som [retten betie]ntte nemblig Olle Hegland, Hans [.....]an[..........................] Joen Nordstrøne, Mortten [.......................................]Haffschor, Størch Hougland, [.............................] [..........................................]lest Hans Konglig Maystets naadigste [.........................................sal]lig Her faders dødelig [10a] aff gang, och der fore ald spill och leg paa itt [aars tid] i alle brølluper, barseller och werschaber at bruge[........] et, daterit den 13 February 1670 Hindrich Lossz paa egen och interesserende med arffuingers wegne wed schrifftelig citation steffentt effterschreffne prouff Lauridz Houge, Anders Eye, Olleff Hegland och Størch Houg- land till att widne deris sandhed om det hussz Schoellen kaldet i Ous prestegaard huemb det paa øde tofft har op bøgtt, huor effter hand begierede domb effter loug mandens hiembfindelsze om iche huszet dennem bør till høre. Wed huilchen steffning war och indkaldet dend hæderlige mand Herr Christoffer Gaar[mand] till samme widnisburdz paahør, och at med haffue [......loug] mandsz domb och affscheed om prestegaar[d.............]. Frembstod daa [lehnsman]den Lauridtz Ho[uge och hans] broder Størch Ho[ugland.....] wantt deris [............................] gammell Olle Ho[.......................] Herr Sa[m]ue[ll Lossz.........] samme hussz sch[.......................]aa ødetofft[...........................] gaard som iche [...........................]ill fo[..................................] egen pung [....................................]ch f[..................................] dertill i ly[..............................................................................] Huchaaszen. [.....................................................................] haffuer sagtt [......................................................................] opragte f[ingre.........................................] [10b] Olle Hegland wantt att det er hannem i sandhed vitterligtt att sallig Herr Samuell Lossz lod opbøge det hus Schoellen kaldet, i Ous prestegaard paa øde tofft aff sin bekostning, och iche allmuens pennge i nogen maade, giorde herpaa med op ragte fingre sin æd. Anders Eye prouffuede at den tofft war øde i Ous prestegaard som Herr Samuell lod bøge Schoellen paa och lod hand det sielff bekoste aff sin egen pennge. Tømmerit fich hand till husszet i Klosterschouffuen paa en sted kaldes Huchaaszen, och bøgede de Tøszdalls mend det, giorde herom med op ragte fingre szin fulde æd.Hindrich Lossz formeentte och satte i rette om forschreffne hussz iche bør dennem at till høre. Dend hæderlig mand Herr Christoffer Gaarmand møtte och indlagde for om melte laugmandz fuldmegtiges domb daterit Ous den 15 Decembris 1668, saaledis formeldende. Daa bleff derpaa affszagtt att effterdj Herr Jenszes arffuinger iche for soren schriffren och beszigtelsze mendene har protesterit forschreffne hussz dem at till høre. Dett er nu iche heller for mig med fore gaaende beszigtelsze, schiffte register eller andet nøyagtigt beuist, at det dem tillkommer, och om det bleff bøgt paa øde tofft eller iche. Thj remitteris dette till soren schriffren och mendtz kiendelsze at effter foregaaende steffnemaall och nøjactig beuisz kand gaaes derom huis rett er, entten samme hussz bør till høre preste gaarden eller Herr Jenszes arffuinger. Effter huilche[..................] lougmandz fuldmegtiges hiembfind [elsze..........] widnisbiurd derom nu i dag [for] rette [.......................] wj ej rettere kand wide at fore finde [..........................hu]ssz Schoellen kaldet bør joe at [fø]llge [...........................] Herr Jenszes arffuinger som [.....]s[...............................] frj i alle maader. ’’Ut i frå det ovanfor refererte trur eg difor at presten Garman vart ’dritsur’ på heile familien Loss, kanskje ikkje minst på Henrik som tydelegvis var talsmannen deira, og at det offentlege skriftemålet som han påla Henrik Loß å gjera i 1673 rett og slett var ’takk for sist’ – med andre ord ein surmaga hevn; jamfør her Nils Tveit sin personkarakteristikk av Kristoffer Garmann.Vel, det var dét -.

[Gjest Bjørn Davidsen]

Apropos Garmann; her er noko eg skreiv i 1995 på grunnlag av ein artikkel (trur eg, men hugsar ikkje kor det sto):'I Os prestegjeld var Kristoffer Garmann prest 1668-1722. Datter til vosse-presten Henrik Mitzow bodde på prestegarden i Os, der hun døde ugift. Os-presten regnet seg som verge for henne og bekostet gravferd og gravøl. Utleggene til dette ville han ha igjen av vosse-presten da det ble skifte etter Inger Mitzow. Men arvingene syntes kravet var for drøyt. Men da la Os-presten på bordet en liste over alt som var kjøpt, og alt som var gått med i gravferden og gravølet, og det var ikke lite:Bispen hadde fått 30 riksdaler for likprekenen, prosten 6, skolelærere 10, klokker 2 og kokken 10 riksdaler. Til vin gikk det med 24 pluss 20 riksdaler, til 'brennevin, aquavit 14, øl og humle 21,5 riksdaler' og annen drikk i tillegg til gråtekonene. Maten var kviger, kalver, to hjorter, gjeldværer, gjess, kalkun, høns, 50 syltete traster, flesk, røykt stutekjøtt, en tønne saltet kveite, en 'våle' med all slags fisk ellers, fem tønner mjøl, to halve tønner smør, erter, epler, molter, kål, krydder og oster - ja en hel krambu av det mest 'velassorterte' en i dag kan finne, og enda mer.Gravølet etter preste-datteren kom på 385 riksdaler, eller verdien av 30-40 garder. Arvingene anket dette inn for skifteretten. Men denne retten fant det rimelig, det var 'en kristsommelig begravelse, den salige avdøde søster til en ærlig, hederlig og kristelig påminnelse'. Retten kjente regningen god, og vosse-presten måtte punge ut.'Snakk om å vera storkar på andre si rekning!

[Gjest Kjellaug Robberstad Petit]

Du slette tid for en prest denne Garmann må ha vært!Mye interessant stoff her som jeg har kopiert til dataen min (med referanser til denne debatten)

[Gjest Terje Hatvik]

Til (46):Dersom ønskjeleg kan eg sitera endå litt meir om den omtala Kristoffer Garmann. Dei refererte Karakteristikkane er som nemnt sjølvsagt ikkje mine, mine Nils Tveit sine. Du har vel elles lagt merke til at Garmann sjølv _ikkje_ er fadder for nokon av borneborna til Anna Jensdtr. Loss, berre kona (for Anna Sønderborg i 1698) og svogeren hans (for Jens Sønderborg i 1695), kanskje ikkje heilt tilfeldig det heller?Kanskje tilhøvet mellom Garmann og Lossætta hadde vore såpass dårleg at då Garmann døydde i 1721 så sat det ei eldgamal, krokrygga og kvithåra dame inne på Hope i Fusa (Anna Jensdtr.) og fryda seg så smått?? - Ja, kva veit vi?P.S. Eg brukte det folkelege uttrykket 'dritsur' i siste avsnittet mitt i innlegg (44). Eg er sikker på at dette litt plumpe uttrykket blir ganske feiande flott oversatt til fransk ... :-)

[Gjest Kjellaug Robberstad Petit]

Hah! ja, det kan du tro at det blir Terje! Tror helst jeg ikke skal oversette det!!Ja, en skulle likt å ha visst noe mer om alle disse forfedrene og formødrene. Det har nok ikke alltid gått like lett for seg i prestekretsene heller!!Det er nok sikkert ikke uten grunn at Hr Garmann ikke ble tilbudt rollen som fadder, jeg ville ihvertfall ikke ha hatt han!Dersom det ikke er for mye arbeid for deg, så ville det jo være artig å se/høre mer om han!

[Gjest Christian Arentz]

Etter disse salvene om Garmann er det nesten flaut å opplyse at han var fadder for Riborg Petersdatter Arentz 28 des. 1671 i Kvinnherad, og at han bl.a. overtok Store-Godøy på Tysnes etter sin far, og solgte den videre til Margrethe Henrichsdatter Arentz i slutten av 1680-årene!

[Gjest Kjellaug Robberstad Petit]

Ja, det synest jeg du burde skamme deg over. Som jeg sa, er jeg glad han ikke er fadder for mine-;)Så nå er dere ett eller annet sted i Tyskland? Gleder meg til å hilse på dere i morgen, håper dere finner lett fram!A très bientôt!