[#74823] Johan Kåsa - Kven var han?

[Gjest Åse Emilie Øy]

Johan på Folketelling 1910, fast bustad:1. [url="http://da.digitalarkivet.no/ft/person/pf01036564000733/>LenkeJohan på Folketelling 1910, mellombels bustad:1.

[Gjest Åse Emilie Øy]

Dialekten til JohanVi har tidlegare fokusert litt på dialekten til Johan. Bruken av ordet 'Høtt?' har vore nemnt, og Gro Berit Sternang svara at i Seljord sa dei høtte. Her har dei då ein e i tillegg. (Innlegg 108, 109 og 110)Er det nokon som kjenner til ein eller fleire stader i Telemark, der dei seier 'Høtt?'

[Gjest Kjetil Sigvart Eidskard]

*** høtt høt - kva ***frå min oppvekst i Kilegrend, Fyresdal ( til eg var 8 ) blei bruka høt - og er kanskje ikkje heilt burte blant eldre idag.høt (hot) heiter du ?høt gjore du ijår ?hør va du ijår ?I stivt nynorsk skal ein vel bruke kva - kvar -kor.Eit anna ord som byr meg imot - kviforhøffor skriv eg nå dette Åse ?*** mvh kse ***

[Gjest Gro Berit Sternang]

Ja, høffe skriv du detta tru Kjetil? Det æ nå morosamt då!

[Gjest Gro Berit Sternang]

Vi får vel tru Arne kjem innpå snart,han veit sikkert meir om bruk av høtt og høtte.

[Gjest Åse Emilie Øy]

Ein gong eg var innom Johan, sa han at han ville vise meg ei fin sølvskei han hadde. Det var litt overraskande. Tenkte ikkje på at han hadde noko så fint. Han hadde henne i sukkerstaupet, sa han. (Vi ville sagt 'sokkerkåppen', men han sa sukker med u og staupet med stum t.)Skeia hadde han funne på Tipp, søppelplassen vår. Så hadde han pussa henne opp. Det var ei flott skei. Ho skein som ho var ein konge verdig.

[Gjest Gunnar Sigdestad]

Ein kamerat av meg sa eingong at 'Hvem Hva Hvor' heitte 'høttn høtt høri' på telemarksdialekt... :)

[Gjest Åse Emilie Øy]

Høtt skjer i Høydalsmo?1. Lenke

[Gjest Gro Berit Sternang]

Ikkje alltid ein har tankane med seg. Idag kom eg til å tenkje på at eg har ei lita bok med 'Ord og uttrykk frå Seljord', skriven av tremenningen min. Her har han ført opp 'høtte' som 'hott' med aksent. Og snakkar vi fort så kan det nok vera at vi kuttar ut e på slutten.Til Gunnar: For 'hvem' så vil eg tru han sa 'høkken (høkkn).

[Gjest Åse Emilie Øy]

Høtt skjer'a?1. https://bora.uib.no/handle/1956/2711 Til Gro BeritNå har eg sett litt på denne, laga av Olav Aasmundtveit. Han skriv her om det tradisjonelle vesttelemålet. Og då ser han heile distriktet under eitt. Slik eg forstår det, er det høtt over alt her.

[Gjest Åse Emilie Øy]

Det er vanskeleg å kome vidare med å finne ut kvar dialekten til Johan er frå. At det er gammal dialekt frå Vest-Telemark, er sikkert. Eg har høyrt på opptak gjort av NRK av dialekt frå Skafså. Først er det ein mann som har arbeidd i gruva. Han liknar ingenting på Johan. Så er det ei bondekone. Alle orda ho seier, brukte Johan. Men desse orda er kanskje nytta over heile Vest-Telemark.Konklusjon:Vi klarer ikkje å fastslå kvar i Vest-Telemark dialekten til Johan er frå på grunnlag av ord, men at ein i tilfelle må over på musikken i språket.Er det likevel nokon som meiner at dei kjenner til nokre spesielle ord som kan skilje dialektane i Vest-Telemark frå kvarandre, ville eg gjerne vite det.

[Gjest Åse Emilie Øy]

Bur, Kåsa, Tokke, Telemark1. Lenke

[Gjest Åse Emilie Øy]

Her har eg funne målaren Gude. Han er aktiv som målar i Noreg i 1880-åra. Dette kan stemme med at vår Johan også vart måla av han då han var gjetar som barn. Bolsøyboka, s. 303-304Eikrem er en av Bolsøybygdas aller vakreste gårder med en overordentlig dominerende beliggenhet. Særlig utsynet over fjordene,øyene og den mektige fjellkrinsen er ubeskrivelig storfellt og overgår,,Moldepanoramaet.” Riksveien til Frena fører nu gjennem gårdens304 tun hvorved denne enestående utsikt og gårdens eget vidunderlige landskap er åpent og vil snart vinne ry blandt reisende. Eikremutsikten er eviggjort av maleren Gude som malte den fra utmarkgjerdet ved sommerfjøsene i 1880 åra.*)(Bolsøyboka - www.romsdal-sogelag.no)

[Gjest Åse Emilie Øy]

Særoppgåve om Gude Gude fra år til år1825 Født 13.mars i Christiania. Sønn av skattefogd Ove Christian Gude og Marie Elisabeth Brandt.1838-1839 Aftenundervisning ved Den kgl. Tegneskole i Christiania under Johannes Flintoe.1841 Avbrøt skolegangen ved Møllers institutt i Christiania for å reise til Düsseldorf.1841-1842 I Düsseldorf privatelev hos landskapssmaler Andreas Achenbach.1842-1844 Elev ved landsskapsklassen ved kunstakademiet i Düsseldorf under professor J.W. Schirmer.1843 Sommerreise Hallingdal - Sogn - Hardanger. Tidemand og Gude møttes første gang ved Lusterfjorden i august.1844-1845 Bosatt i Christiania.1846 Studiereise med August Cappelen og Johan Fr. Eckersberg til Mjøsa, Gudbrandsdalen, Rondane, Vågåvann, Hallingdal.1848-1850 Bosatt i Christiania.1850 Giftet seg med Betsy Charlotte Juliane Anker (1830-1912), datter av general Erik Anker. Studiereise med sin kone fra Mjøsa over Hallingdal til Sogn, før de slo seg ned i Düsseldorf.1852 Den lille prøyssiske gullmedaljen ved Akademiske utstilling i Berlin.1853-1854 Bosatt i Norge.1854 Utnevnt til professor etter J.W. Schirmer for landsskapsklassen ved Det kgl. Prøyssiske kunstakademi i Düsseldorf.1855 Ridder av St. Olavs Orden; gullmedalje 2.kl. ved verdensutstillingen i Paris.1856 Sommerreise med sin finske elev Werner Holmberg til Munchen, Kjemmes, Salzburg, Wien, Praha, Dresden, Berlin.1860 Den stor prøyssiske gullmedalje for bildet 'Fra Vossevangen', 18601861 Tildelt Preussischer rother Adler Orden 4.kl.; rappel 2. Kl. Salonen i Paris; storhertugen av Sachen. Weimars gullmedalje, Køln.1862 Oppbrudd fra Düsseldorf; Kragerø, Larvik, Langesund og Labrofoss før overfarten til England om høsten. 1862-1864 Bosatt med kone og barn i landsbyen Betws-y-Coed nord for Conway i Wales.1864 Kalt til professor i landsskapsmaleri ved Karlshue, igjen som J.W. Schirmers etterfølger.1866-1870 Direktør for Kunstskolen i Karlshue.1866 Sommerreise i Hallingdal, Hemsedal, Sognefjorden og Valdres.1869 Første studieopphold på Jæren og Lista om sommeren; norsk viseordfører ved Det nordiske kunstnermøte i Gøteborg.1870 Sommeropphold ved Monsee og andre østerrikske sjøer.1870-1871 Sanitetstjeneste i forbindelse med Den fransk-tyske krig.1873 Sommerreise Romsdalen og opphold på Snarøen ved Christiania; gullmedalje verdensutstillingen i Wien.1875 Sommeropphold ved Drøbak.1876 Gullmedalje verdensutstillingen i Philadelphia, USA1877 Studiereise til Tarbert, Oban Ray og øya Arran i Skottland før opphold på Ringerike.1878 Studiereise Salzkammergut, Wales og Skottland; 2. visepresident i den internasjonale jury ved verdensutstillingen i Paris 1878; medaille commemorative samme sted.1880 Flyttet fra Karlshue til Berlin, professor ved Det kongelige prøyssiske kunstakademi i Berlin; som leder for et mesteratelier i landsskapsmaleri og i kraft av sitt embete Mitglied des Senats der Køniglichen Akaademie der Kunste, Berlin.1882 Sommeropphold på Rugen.1884 Sommeropphold Farsund, Fredriksvern, Sandefjord og Ringerike.1886 Studieopphold på øya Vilm; Preussischer rother Adler Orden 3. Classe mit Schleife.1887 Studier fra fiskehavnen i Travemunde, akvarellmaleri under oppholdet på Modum Bad, deretter Ringerike og Kongsvinger. Kommandør 1. Kl. St. Olavs Orden.1888 Sommeropphold på Hankø, første av tre år på rad.1889 Sommerreise til Sognefjorden.1890 Studiereise over Hankø til Levanger, Molde og Torrekov i Sverige. 1893 Samtidig med Henrik Ibsen og Sven Foyn tildelt Storkors av ST. Olavs Orden; akvarellutstilling. Christiania Kunstforening.Sommeropphold på feste ved Moss.1895 Retrospektiv separatutstilling i Christiania Kunstforening.1900 Hans og Betsy Gude feiret stort gullbryllup i den nyervervede eiendommen 'Sølvkronen' ved Horten.1901 Pensjonert som professor ved Berlinakademiet.1903 Døde 17.august i Berlin. (www.skoleforum.com) Det står ikkje noko om at Gude har vore i Telemark her, men han kan likevel ha reist igjennom. Kanskje i 1889 eller 1890. Dette er også ei elevoppgåve, og ikkje dokumenterte opplysningar.

[Gjest Gro Berit Sternang]

Jau han var nok i Telemark Lenke

[Gjest Åse Emilie Øy]

Veldig bra. Men korleis kan vi finne Johan? I alle fall så kan det vere sant at han er måla av Gude.

[Gjest Gro Berit Sternang]

Eg hugsar å ha sett bilde av eit måleri av ein ung gjetar på heia, meiner han står med ein gjetarstav. Men kven som har måla dette aner eg ikkje. Men det må vel på ein eller annan måte vera å finne ut av, og når tid det er måla.

[Gjest Åse Emilie Øy]

1. http://www.snl.no/.bilde/Kittelsen,_Theodor_(maleri:_Soria_Moria_slott)Theodor Kittelsen - Soria Moria SlottDette er veldig kjent, men det er vel ikkje vårt.

[Gjest Åse Emilie Øy]

Soria Moria

[Gjest Gro Berit Sternang]

Eg ser liksom for meg eit anna terreng, men det kan godt vera eg rotar nå.

[Gjest Åse Emilie Øy]

Å, det ville vere flott om det var eit anna du tenkte på!

[Gjest Åse Emilie Øy]

Vil ønskje alle som følgjer debatten her eit godt nytt år, og takke for det gamle.Eg opplever det som veldig spesielt at det er så stor interesse for Johan.

[Gjest Gro Berit Sternang]

Hei Åse Emilie og godt nyttår til deg og.Tone Jorunn Tveito har skrive ei bok som heiter 'PÅ TVERS Ord og utrykk frå Telemark'. Kanskje ein ide å låne denne via biblioteket.

[Gjest Åse Emilie Øy]

Ja, det kan vere. Er det slik å forstå at det går fram skilnader i språket i Vest-Telemark?Eg meiner om ein kan skilje stader frå kvarandre med ord?

[Gjest Gro Berit Sternang]

Eg har ikkje sett i boka, men ein stad fann dette notatet:'17.000 ord og uttrykk frå Telemark er samla inn på folkemunne av frivillige innsenderar. Boka er ei bruksbok. Du kan finne forklaringar på gamle ord og uttrykk frå dialektane i fylket. Til kvart ord og uttrykk er det notert bygd/by/kommunenamn og referanse til innsendar'